Συναξαριστής 11 Απριλίου – Οσίες Τρυφαίνη και Ματρώνα: Οι Ταπεινές Ασκήτριες της Κυζίκου.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά με σεβασμό και ευλάβεια τις μορφές εκείνες που αφιέρωσαν τη ζωή τους ολοκληρωτικά στον Θεό. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι Οσίες Τρυφαίνη και Ματρώνα, δύο ασκήτριες από την αρχαία πόλη της Κυζίκου, οι οποίες με τη ζωή τους προσέφεραν ένα σπάνιο υπόδειγμα πνευματικού αγώνα, αυταπάρνησης και αγιότητας. Αν και στους περισσότερους συναξαριστές μνημονεύεται μόνο η Οσία Τρυφαίνη η εν Κυζίκω, στον πολύτιμο Λαυριωτικό Κώδικα 170 αναφέρεται ρητά η μνήμη και των δύο οσίων γυναικών, Τρυφαίνης και Ματρώνας.
Η καταγωγή και η απόφασή τους να αφιερωθούν στον Θεό
Οι Οσίες Τρυφαίνη και Ματρώνα καταγόταν από την Κύζικο, μια ιστορική πόλη της Μικράς Ασίας, γνωστή για την ακμή της κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Από τη νεότητά τους επέδειξαν βαθιά ευσέβεια και ζήλο για την πνευματική ζωή. Επηρεασμένες πιθανότατα από το ζωντανό χριστιανικό πνεύμα της εποχής και το παράδειγμα άλλων αγίων, επέλεξαν να αφιερωθούν εξ ολοκλήρου στον Χριστό, εγκαταλείποντας τα εγκόσμια για να εισέλθουν στον δρόμο του ασκητισμού και της μοναχικής ζωής.
Η απόφασή τους αυτή δεν προέκυψε από κάποια δυσκολία ή ανάγκη, αλλά από αληθινή αγάπη προς τον Κύριο και πόθο για τη Βασιλεία των Ουρανών. Ενάντια στις συνήθειες της κοινωνίας και τις προσδοκίες του κόσμου, οι δύο γυναίκες ακολούθησαν τον δύσκολο και ανηφορικό δρόμο του μοναχισμού, δείχνοντας υποδειγματική αυταπάρνηση.
Η αυστηρή ασκητική τους ζωή
Η άσκηση των Οσίων Τρυφαίνης και Ματρώνας ξεπέρασε κάθε ανθρώπινο μέτρο. Σύμφωνα με τις αναφορές των παλαιών χειρογράφων και της προφορικής παράδοσης, ζούσαν χωρίς να έχουν κελί ή στέγη πάνω από το κεφάλι τους. Περιβεβλημένες μόνο με ένα φτωχικό και λιτό ένδυμα, αφιερώνονταν αποκλειστικά στην προσευχή, μέρα και νύχτα. Η ζωή τους ήταν συνεχής επικοινωνία με τον Θεό, χωρίς διακοπές, χωρίς κοσμικές φροντίδες, χωρίς ξεκούραση.
Έφτασαν σε τέτοιο βαθμό ασκήσεως, νηστείας και αγρυπνίας, ώστε τα σώματά τους να αποστεωθούν, και να φαίνονται πλέον οι ενώσεις των οστών τους. Η φυσική τους κατάσταση αποτελούσε τρανή απόδειξη της υπερφυσικής χάρης που ενεργούσε μέσω αυτών, διότι μόνο με θεία ενίσχυση είναι δυνατόν ο άνθρωπος να υπομείνει τέτοιες κακουχίες με χαρά και δοξολογία.
Οι Οσίες κοιμόντουσαν λίγο – όταν το επέτρεπε η δύναμή τους – ξαπλωμένες απευθείας στο έδαφος, χωρίς στρώματα ή μαξιλάρια. Αρνήθηκαν κάθε σωματική άνεση, γιατί πίστευαν ότι μόνο έτσι θα καθαρίσει η ψυχή από τα πάθη και θα ετοιμαστεί να δεχθεί τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Η προόραση του τέλους τους και η μετά θάνατον θαυματουργία
Όπως μαρτυρείται, οι δύο Όσιες προείδαν το τέλος της επίγειας ζωής τους. Λίγο πριν την κοίμησή τους, έκαναν το σημείο του Τιμίου Σταυρού και παρέδωσαν τις ψυχές τους ειρηνικά στα χέρια του Θεού. Η ειρήνη της ψυχής και η θεία προγνώση που είχαν για το τέλος τους είναι ένα ακόμα σημείο της αγιότητάς τους, όπως έχει διαπιστωθεί και σε πολλές άλλες οσιακές μορφές της Εκκλησίας.
Μετά την οσιακή τους κοίμηση, οι Τρυφαίνη και Ματρώνα δεν έπαψαν να φροντίζουν για τους πιστούς. Η Εκκλησία αναγνωρίζει πολλές θαυματουργικές επεμβάσεις των δύο οσίων, είτε μέσω των τιμίων λειψάνων τους είτε μέσω των προσευχών των πιστών που τις επικαλούνταν. Άρρωστοι θεραπεύθηκαν, δυσκολίες ξεπεράστηκαν, και πολλοί πιστοί βίωσαν πνευματική ανακούφιση, παρηγοριά και φώτιση μέσω της μεσιτείας τους.
Η σημασία της μνήμης τους στην πνευματική ζωή
Η ζωή και η πολιτεία των Οσίων Τρυφαίνης και Ματρώνας αποτελεί πηγή έμπνευσης για κάθε χριστιανό που αγωνίζεται στον δρόμο της σωτηρίας. Η αγιότητά τους δεν πηγάζει μόνο από τις εξωτερικές κακουχίες που υπέμειναν, αλλά κυρίως από την εσωτερική τους αφοσίωση, την καθαρότητα της ψυχής τους και την αδιάλειπτη κοινωνία τους με τον Θεό.
Στις μέρες μας, όπου η κοσμική μέριμνα και οι υλικές ανάγκες τείνουν να επισκιάσουν την πνευματική ζωή, η μνήμη τέτοιων ασκητριών είναι όχι μόνο επίκαιρη, αλλά και αναγκαία. Υπενθυμίζει ότι η Βασιλεία του Θεού δεν κατακτάται με λόγια, αλλά με πνευματικό αγώνα, ταπείνωση και ακλόνητη πίστη.
Η Εκκλησία μας, διαφυλάσσοντας τη μνήμη τους μέσα από τα λειτουργικά της βιβλία, τις προφορικές παραδόσεις και τα χειρόγραφα όπως ο Λαυριωτικός Κώδικας, μας καλεί να μην ξεχνάμε το παράδειγμά τους και να το εντάσσουμε στον δικό μας πνευματικό αγώνα.
Οι Οσίες Τρυφαίνη και Ματρώνα, αν και δεν είναι τόσο γνωστές όσο άλλες μορφές της Ορθοδοξίας, εκπέμπουν ένα ισχυρό μήνυμα πίστης, αυταπάρνησης και εσωτερικής δόξας. Η ζωή τους αποτελεί φάρο για κάθε χριστιανό που επιθυμεί να ακολουθήσει τον Χριστό με όλη του την καρδιά. Η μνήμη τους τιμάται όχι μόνο για τις θυσίες που έκαναν, αλλά και για την αγιότητα που ανέδειξε ο Θεός μέσα από την αφοσίωσή τους.
Ας επικαλούμαστε τις πρεσβείες τους, ώστε και εμείς να αξιωθούμε της θείας Χάριτος και της αιώνιας ζωής.