Ορθόδοξος Συναξαριστής Κυριακή 21 Ιουνίου, σήμερα εορτάζεται η Σύναξη της Παναγίας της Αρβανίτισσας στην Χίο
Στην Παναγία την Αρβανίτισσα είναι αφιερωμένος ναός (εξωκλήσι) στις Καρυές της Χίου. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Μονομάχος ο Θ΄ (1042 – 1054 μ.Χ.), έστειλε πετράδες (που κατάγονταν από τη Βόρειο Ήπειρο), για να κτίσουν τη Νέα Μονή της Χίου. Μετά την ανοικοδόμηση της Νέας Μονής (που, παρά τις λεηλασίες και τις καταστροφές της από τους Τούρκους, σώζεται μέχρι σήμερα), οι άνθρωποι αυτοί έμειναν στο νησί και έγιναν κάτοικοί του. Οι απόγονοί τους ήταν ποιμένες και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή «Κοχλία» (περιλαμβάνει τα χωριά Καρυές, Αυγώνυμα, Ανάβατο και Δαφνώνα).
Οι ποιμένες, που διέμεναν στην ονομαζόμενη σήμερα τοποθεσία «Παναγία Αρβανίτισσα», έβλεπαν μια λυγερόκορμη κοπέλα με αρβανίτικη φορεσιά να περιδιαβαίνει στις κορυφές. Κατάλαβαν ότι είναι η Παναγία και από την ενδυμασία της την αποκάλεσαν Παναγία Αρβανίτισσα.
Το 1905 μ.Χ. βρέθηκε εικόνισμα της Παναγίας και κτίστηκε εκεί εκκλησία με την οικονομική αρωγή του έμπορου Αλέξανδρου Κωνσταντινίδη. Επειδή ήταν χρόνια σκληρής δουλείας στους Τούρκους, που απαγόρευαν την ανέγερση χριστιανικών ναών, η εκκλησία χτίστηκε, όπως μας πληροφορεί ο Σταμάτης Κάρμαντζης (ο οποίος έγραψε το πρώτο Συναξάρι της Παναγίας της Αρβανίτισσας), «κρυφά με τη βοήθεια των ποιμένων Καρούσων και των άλλων συγχωριανών, μετά από μεγάλο αγώνα, αφάνταστη ταλαιπωρία και εργασία κυρίως τη νύχτα, διότι την ημέρα ήταν πολύ δύσκολο από το φόβο των Τούρκων».
Το 1912 μ.Χ., που απελευθερώθηκε η Χίος από τους Τούρκους, μια ομάδα Τούρκων στρατιωτών διωκόμενη από τους Έλληνες εισήλθαν στο ναό της Παναγίας της Αρβανίτισσας. Τον λεηλάτησαν και προκάλεσαν ζημιές στις εικόνες. Άλλες τις έσπασαν, άλλες τις έκαψαν, άλλες τις κατατρύπησαν και άλλες τις χαράκωσαν με τα ξίφη τους. Ο Σταμάτης Κάρμαντζης σημειώνει ότι «επειδή ο ναός είναι κτισμένος σε ύψωμα, αποφάσισαν οι κάτοικοι των Καρυών να τον εορτάζουν την ημέρα της Αναλήψεως. Ταυτόχρονα οι ποιμένες κάνουν και τη γιορτή τους λόγω του τέλους της κτηνοτροφικής περιόδου, ευχαριστώντας την Παναγία για τη χρονιά που πέρασε. Μάλιστα κουβαλούν στη χάρη της και βράζουν γάλα για όλους τους προσκυνητές. Επίσης βγάζουν σε δημοπρασία κατσικάκια και αρνάκια για τη συντήρηση και τον ευπρεπισμό της εκκλησίας. Ο ναός αναφέρεται και με τις δύο ονομασίες από τον πληθυσμό της Χίου, ιερός ναός Αναλήψεως – Παναγίας Αρβανίτισσας, αλλά περισσότερο γνωστός είναι ο ναός ως Παναγία Αρβανίτισσα».
Εμφανίσεις και θαύματα της Παναγίας της Αρβανίτισσας
[the_ad id=”134521″]
Ορθόδοξοι Χριστιανοί της Χίου με επιστολές τους στον Γέροντα Νεκτάριο (Αγιορείτης μοναχός στην Ιερά Καλύβη Αγίας Τριάδος στις Καρυές που έχει αναλάβει την πνευματική ανάδειξη της Παναγίας της Αρβανίτισσας), που είναι γραμμένες με πίστη, απλότητα, καθαρότητα και δέος προς την Παναγία, αποκαλύπτουν θαυμαστά σημεία. Παραθέτουμε ενδεικτικά αποσπάσματα τριών επιστολών:
α) Ο Δημήτριος Μαλαχίας του Μιχαήλ αναφέρει ότι όταν συμμετείχε σε εθελοντική εργασία για την επισκευή της εκκλησίας, εμφανίστηκε μπροστά του η Παναγία η Αρβανίτισσα. «Γύρισε το πρόσωπό της, με κοίταξε και μου χαμογέλασε, χωρίς να μου πει λέξη».
β) Ο Κωνσταντίνος Ανδριώτης του Νικήτα αναφέρει: «Η προγιαγιά μου έλεγε πως όταν ήταν να κτίσουν την εκκλησία, επειδή η Παναγία τους είχε ονειρέψει να κτίσουν εκκλησία, αρχικά ξεκίνησαν να την τοποθετήσουν χαμηλότερα, εκεί που σήμερα έχουν δημιουργήσει μια λιμνοδεξαμηνή. Αποβραδύς λοιπόν οι εργάτες, τελειώνοντας τη δουλειά τους, άφηναν τα εργαλεία στον τόπο που έκτιζαν. Το πρωί τα εργαλεία ήταν εξαφανισμένα από τον τόπο που τα άφηναν. Μετά από 3-4 ημέρες ένας τσοπάνης βρήκε τα εργαλεία συγκεντρωμένα στο σημείο που σήμερα είναι το εικονισματάκι στην Πλατεία, δίπλα στην εκκλησία, όπου υπάρχει ένα αγιόκλημα. Αυτό που έχω να πω είναι ότι η Παναγία η Αρβανίτισσα πράγματι είναι ολοζώντανη και είναι εκεί».
γ) Η Ελένη Κοψιδά αναφέρει: «Αντιμετώπισα ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας συνέπεια του οποίου ήταν να δημιουργηθεί αιμάτωμα στο κεφάλι. Εκείνες τις ημέρες σε τηλεφωνική επικοινωνία μας ο μοναχός Νεκτάριος μου μίλησε με πολύ θέρμη για την Παναγία την Αρβανίτισσα της Χίου. Συν τοις άλλοις μου είπε ότι η Παναγία εμφανίζεται ντυμένη Αρβανίτισσα. Σε λίγες ημέρες θα πήγαινα στην Αθήνα να κάνω μαγνητική εξέταση στο κεφάλι. Η αγωνία μου ήταν μεγάλη. Τότε βλέπω στον ύπνο μου να στέκεται δίπλα μου μια πανέμορφη γυναίκα, ψηλή και λυγερόκορμη, ντυμένη Αρβανίτισσα. Η στολή της ήταν λευκή. Θαύμαζα και έλεγα: Τι ομορφιά είναι αυτή! Ξύπνησα από το όνειρο τα μεσάνυχτα και μισοκοιμισμένη λέω δυνατά: «Η Παναγία η Αρβανίτισσα!». Διηγήθηκα το όνειρο αυτό στη φίλη μου Αγαθή Μπογιατζή. Σε δύο-τρεις ημέρες βλέπει και αυτή στον ύπνο της την Παναγία ντυμένη με την ίδια ακριβώς στολή, πανέμορφη και με το πρόσωπό της να λάμπει σαν τον ήλιο. Σε μία εβδομάδα έβγαλα τη μαγνητική. Ήταν πεντακάθαρη! Ανέφερα όλα αυτά σε μια εξαδέλφη μου στο Αγρίνιο, την Ευφροσύνη Κυρίτση, η οποία αποφάσισε να με επισκεφθεί. Στο πρακτορείο Αγρινίου, που περίμενε για να έρθει στην Πάτρα, βλέπει μπροστά της να σταματάει ένα λεωφορείο, που στο τζάμι του έγραφε: Παναγία η Αρβανίτισσα».
Πνευματική εγρήγορση
Ως επίλογο χρησιμοποιούμε τα λόγια του γέροντα Νεκταρίου: «…Η Παναγία η Αρβανίτισσα διδάσκει τους εκλεκτούς κατοίκους των ορεινών της Χίου και φίλους του υιού της, την απόκτηση της πνευματικής εγρηγόρσεως, ως μιας εκ των αρετών που μας βοηθούν στην σωτηρία των ψυχών μας. Αισθητώς και εν εγρηγόρσει, την έβλεπαν, πάντοτε με την ενδυμασία της Αρβανιτίσσης μητέρας, με διάφορες εκφράσεις στο πανέμορφο πρόσωπό της, ανάλογα με το τι ήθελε να υπογραμμίση προς όφελος των Χριστιανών, και μετά την έχαναν, και πάλι επέστρεφε στα αισθητά και πάλι την έχαναν στην πορεία της προς την άνω Ιερουσαλήμ. Τους θύμιζε διαρκώς η Άμωμος ότι εκεί είναι η αιώνια πνευματική πατρίδα, η ετοιμασμένη για τους φίλους του υιού της».
[the_ad id=”175607″]
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῆς Ἑλλάδος ἡ σκέπη, τῶν πιστῶν καταφύγιον, γένους τῶν Ῥωμηών, προστασία, Καρύων Χίου ἔφορος λαοῦ σου ἀντιλήπτωρ καὶ φρουρός. Παρθένε Ἀρβανίτισσα σὺ εἶ ὁρωμένη μετὰ σώματος ἐμφανῶς, καὶ ἐν πολέμους σπεύδουσα. Χαίροις ἡ κηδεμὼν τῶν ἐν δεινοῖς, χαίροις τροφὸς ἡ εὔστοργος χαίροις, ἡ ἰλεούσα τὸν Θεὸν ὡς τούτου Μήτηρ Ἄχραντος.Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Καρύων νήσου Χίου σεπτὸν καλλώπισμα, Θεογεννῆτορ Παρθένε χριστιανῶν ἀρωγέ, πατριώτισσα Παρθένε, Ἀρβανίτισσα, ἡ προστατεύουσα πιστοὺς ἐξ ἐχθροῦ ἐπιβουλῆς καὶ ῥύουσα ἐκ κινδύνων τοὺς σοὶ προσφεύγοντας πίστει, σκέπε καὶ φρούρει τοὺς τιμῶντας σε.Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ῥωμηὼν τοῦ γένους ἣ προστάτις καὶ τὸ στήριγμα, Ὑπεραγία Θεοτόκε, Ἀρβανίτισσα, πατριώτισσα παρθένε, φρουρὲ τῶν Χίων καὶ ἁπάντων Ὀρθοδόξων φύλαξ ἄγρυπνε, περιφρούρει τοὺς προστρέχοντας σὴ χάριτι καὶ κραυγάζοντας Χαῖρε, Μῆτερ πανθαυμαστέ.Ἕτερον Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ῥωμηοσύνης στήριγμα καὶ προστασία, Χίου φύλαξ ἄγρυπνος, κόσμου παντός τε προσφυγή, τῶν δὲ πιστῶν εἰ κραταίωμα ὢ Παναγία, σεμνὴ Ἀρβανίτισσα.Μεγαλυνάριον
Χάρις μεγαλείων ὑπερφύων, πλῆθός τε θαυμάτων Ἀρβανίτισσα Μαριάμ, ῥέει ἀκενώτως ἐκ θείας σου εἰκόνος· ἢν Χῖος νῦν κατέχει πλοῦτον ὡς ἄσυλον.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Χαίροις τῶν μητέρων ἡ χαρμονή, χαίροις τῶν παρθένων ἡ ὑπέρκαλλος καλλονή, χαίροις γῆς ἁπάσης καὶ Οὐρανοῦ ἡ δόξα· ὦ Δέσποινα Ἀνύμφευτε Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἄνθη θεοδρέπτων ὑμνωδιῶν, δῶρα ὡς εὐώδη προσενέγκωμεν οἱ πιστοί, τῇ Ἀρβανιτίσσῃ Παρθένῳ Παναγίᾳ· αὐτὴν προσυπαντῶντες ἀγαλλιώμενοι.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἰάσεις σωμάτων τε καὶ ψυχῶν, βλύζει ἀενάως ἡ εἰκών σου ἡ ἱερά, νῆσον δὲ τῆς Χίου πλουτεῖς ἐν εὐλογίαις· Παρθένε Ἀρβανίτισσα Θεονύμφευτε.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ῥάβδῳ εὐστοργίας σου μητρικῆς, τρίβον εἰς εὐθείαν σωτηρίου διαμονῆς, σὺ ἐν ἀσφαλείᾳ ἰθύνεις Παναγία· ὑψοῦσα ἐκ βαράθρων ὦ Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ὅμιλος παρθένων πανευλαβῶς, ἄθροισμα πιστῶν τε Ὀρθοδόξων πᾶσα πληθύς, λόγοις ἐγκωμίων καὶ ὕμνοις εὐαρέστως· αἰνοῦσι Παναγίαν τὴν Ἀρβανίτισσαν.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἴνδαλμα τῆς πλάνης τὸ εἰδεχθές, ἔῤῥιπται εἰς χάος καὶ συντέτριπται παντελῶς, σοῦ τῷ θείῳ τόκῳ καὶ κέρας ἀληθείας· ἠνόρθωται ἐνδόξως ὦ Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Σέλας ἡλιόμορφον καὶ τερπνόν, εἴδομεν Παρθένε Ἀρβανίτισσα διὰ Σοῦ, ἄρχοντα τεκοῦσα και ποιητὴν τῶν φώτων· αὐγάζεις γὰρ τοῦ κόσμου ἅπαν τὸ πλήρωμα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Χίος μεγαλόνησος καθορᾷ, σοῦ τὴν παρουσίαν Ἀρβανίτισσαν Μαριάμ, ἅμα τε συγχαίρει τῶν Καρυῶν χωρίον· Ἑλλάς τε πᾶσα στέργει τὴν προστασίαν σου.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἵλαθι Παρθένε ὡς συμπαθής, βλέψον εἰς λαόν σου τὸν ἐλπιζοντα ἐπὶ σέ, δίδου σῆς προνοίας τὰς δωρεὰς ἀφθονως· καὶ σκέπε σοὺς ἱκέτας ὦ Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ὅρμον εἰς ἀκύμαντον τοῦ Χριστοῦ, ἴθυνον σοὺς δούλους Ἀρβανίτισσα Μαριάμ, πᾶσι δὲ καρδίαν γαληνιῶσαν δίδου· καινίζουσα τὴν χάριν τὴν εἰρηνόμορφον.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ὕψος παρθενίας σου ἐξυμνῶ, βάθος σῆς ἁγνείας Ἀρβανίτισσα εὐφημῶ, μέλπω σῶν χαρίτων τὸ πέλαγος τὸ μέγα· καὶ πλῆθος σῶν θαυμάτων τὸ ἀπροσμέτρητον.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἔρεισμα ἀκράδαντον τῶν πιστῶν, τεῖχος οἰκουμένης καὶ ἀπόρθητον ὀχυρόν, σθένος πολεμούντων καὶ νίκη τῶν ἀθλούντων· σὺ εἶ ἀδιαψεύστως ὦ Ἀρβανίτισσα.[the_ad id=”155032″]
Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ὄμματα καρδίας μετὰ σπουδῆς, αἴρομέν σοι Κόρη Ἀρβανίτισσα δουλικῶς, σοῦ τὴν συμμαχίαν αἰτούμενοι ἐν πίστει· καὶ ῥώμῃ πεποιθότες τῆς σῆς δυνάμεως.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ῥόδον τὸ ἀμάραντον καὶ τερπνόν, ᾔνθησας Παρθένε Ἀρβανίτισσα τὸν Χριστόν, οὗ ταῖς ἀποῤῥήτοις καὶ θείαις εὐωδίαις· εὐφραίνονται καρδίας τὰ αἰσθητήρια.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἔχουσι Ναόν σου τὸν ἱερόν, Καρυαὶ τῆς Χίου ὡς θεόκτιστον θησαυρόν, ἅμα τε εἰκόνα πλουτοῦσι σου ἁγίαν· χρυσοῦ τιμιωτέραν ὦ Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ἴδε τὴν πενίαν μου Μαριάμ, βλέψον εὐτελείας τῆς πολλῆς μου ἐν οἰκτιρμοῖς, πλοῦτον μοι παράσχου τῆς σῆς ἀγαθωσύνης· ὡς Μήτηρ τοῦ ἐλέους ὦ Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Χαίροις χαροπάροχε Μαριάμ, χαίροις παραδείσου ἡ εὐφρόσυνος ἀπαρχη, χαίροις σωτηρίας ἡ ἀληθὴς αἰτία· βεβαίωσις ἐλπίδος ὦ Ἀρβανίτισσα.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Πᾶσαι τὡν Ἀγγέλων οἱ στρατιαί, Πρόδρομε Κυρίου, Ἀποστόλων ἡ δωδεκάς, οἱ Ἅγιοι Πάντες μετὰ τῆς Θεοτόκου, ποιήσατε πρεσβείαν εἰς τὸ σωθῆναι ἡμᾶς.Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Χαίροις, εὖχος Χίου τῶν Καρύων, χαίροις, Θεοτόκε, Ἀρβανίτισσα θαυμαστή, χαίροις, χριστωνύμους ἡ ἀκλινὼς φρουροῦσα καὶ σκέπουσα ἀπαύστως ὡς πατριώτισσα.