Ἀρχιεπισκοπικὴ Ἐγκύκλιος στὴν ἡμέρα μνήμης γιὰ τὴν Ἁγία Σοφία.
24 Ἰουλίου 2025
Πρὸς τοὺς Σεβασμιωτάτους καὶ Θεοφιλεστάτους Ἀρχιερεῖς, τοὺς Εὐλαβεστάτους Ἱερεῖς καὶ Διακόνους, τὶς Πρεσβυτέρες καὶ τὶς Διακόνισσες, τοὺς Μοναχοὺς καὶ τὶς Μοναχές, τοὺς Προέδρους καὶ τὰ Μέλη τῶν Κοινοτικῶν Συμβουλίων, τοὺς Ἐντιμολογιωτάτους Ἄρχοντες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τὰ μέλη τῆς Ἡγεσίας τῶν 100, τὰ Ἡμερήσια καὶ Ἀπογευματινὰ Σχολεῖα, τὶς Φιλοπτώχους Ἀδελφότητες, τὴ Νεολαία, τὶς Ἑλληνορθόδοξες Ὀργανώσεις καὶ ὁλόκληρο τὸ Χριστεπώνυμο πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς.
«Ἡ Σοφία γὰρ ἀληθῶς τοῦ Πατρὸς ἀνῳκοδόμησεν ἑαυτῇ σαρκώσεως οἶκον καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν ὑπὲρ νοῦν»
(Κοντάκιον Ἐγκαινίων τῆς Ἁγίας Σοφίας 562 μ.Χ.)
Προσφιλεῖς ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφὲς ἐν Χριστῷ,
Ἡ πέμπτη αὐτὴ ἐπέτειος ἀπὸ τὴν ἐκ νέου μετατροπὴ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς Ἁγίας Σοφίας σὲ ἰσλαμικὸ τέμενος ὀφείλει νὰ μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι μέσα σὲ ἕνα κόσμο ὅλο καὶ πιὸ συγκρουσιακό, ἡ μετατροπὴ τοῦ ἀρχικοῦ προορισμοῦ της ἀπὸ ἐκκλησία σὲ τζαμὶ ἔχει καταστεῖ σχεδὸν κάτι φυσιολογικό! Ὁ μέγας τροῦλλος τῆς Ἁγίας Σοφίας, ὁ ὁποῖος γιὰ αἰῶνες ὑπερέβαινε κάθε ἄλλο ἀνθρώπινο κτίσμα, σχεδιάσθηκε γιὰ νὰ ἐκφράσει τὴν ὀμορφιὰ τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ καταδείξει τὴ δυνατότητα τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας γιὰ τὴ θέωση. Μετὰ τὸ ἔτος 1453, ὁ τροῦλλος ἀπὸ πύλη θεώσεως ἔγινε ἕνα ἁπλὸ ἀρχιτεκτονικὸ ἐπίτευγμα καὶ ἡ χρήση του γενικεύθηκε σὲ ὅλο τὸν ὀθωμανικὸ κόσμο ὡς σύμβολο οὐρανίου κάλλους· ἑνὸς κάλλους ἀδειανοῦ ἀπὸ κάθε νοηματοδότηση.
Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία, ὅπως ὀρθῶς ὀνομάζοταν, εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἐν τῇ πληρότητι τῆς θείας οἰκονομίας γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου, γεννήθηκε τέλειος ἄνθρωπος ἐκ τῆς Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, ἑνώνοντας καὶ τελειοποιώντας τὸ ἄρρεν καὶ τὸ θῆλυ, τὸ Λόγο καὶ τὴ Σοφία, ὄντως θεάνθρωπος. Ἡ Ἁγία Σοφία, τότε ἀλλὰ καὶ τώρα, παρὰ τὴν ἀλλότρια λειτουργία, τὴν ὁποία ὑπομένει ἀναγκαστικά, ἐκφράζει τὸν «οἶκο τῆς ἐνανθρωπήσεως», δίνοντας μαρτυρία γιὰ τὴν ἐνσάρκωση τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀνακεφαλαιώνοντας κάθε δυνατότητα καὶ ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὴ θέωση, καθὼς λέγει ὁ ἀπόστολος Πέτρος, «γένησθε θείας κοινωνοὶ φύσεως» (Β´ Πέτρου 1,4).
Ἡ ἡμέρα αὐτὴ τῆς μνήμης γιὰ τὴν Ἁγία Σοφία παραμένει μία γλυκόπικρη πραγματικότητα γιὰ ὅλους τοὺς ὀρθοδόξους χριστιανούς, ἀλλὰ καὶ γιὰ κάθε χριστιανὸ μὲ στοιχειώδη ἱστορικὴ συνείδηση. Πικρὴ ἀπὸ τὴ μία γιατὶ τὸ πνευματικὸ σκότος καὶ ἡ ἔλλειψη συνείδησης ἀδυνατοῦν νὰ χωρέσουν στο μυαλό μας, ἀλλὰ καὶ γλυκιά ἀπὸ τὴν ἄλλη γιατὶ ἔχουμε τὴ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐνσαρκωμένη στὸ σεπτὸ μας Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ ὁποῖο παραμένει ὡς πνευματικὸς καὶ θεοχαρίτωτος τόπος, ποὺ διδάσκει τοὺς πιστοὺς νὰ ἐνσαρκώνουν στὴν ἴδια τους τὴ ζωὴ τὸ μέγα μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως καὶ τῆς ἐμπειρίας τῆς θεώσεως. Εἴθε ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία νὰ συνεχίσει πάντοτε νὰ γεννᾶ πνευματικὰ τέκνα σὲ ὅλο τὸν κόσμο, ὥστε ὁ ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίας νὰ συνεχίζει νὰ διακηρύττει τὴ δόξα τοῦ Λόγου καὶ τῆς Σοφίας, τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Μετὰ πατρικῆς ἀγάπης καὶ εὐχῶν παραμυθίας ἐν Κυρίῳ,
† ὁ Ἀμερικῆς Ἐλπιδοφόρος