Μητροπολίτης Φαναρίου Αγαθαγγέλος,
Ο Άγιος Μεγαλομάρτυς Προκόπιος καταγόταν από τα Ιεροσόλυμα. Ο πατέρας του ήταν Χριστιανός, και ονομαζόταν Χριστοφόρος, και η μητέρα του, Θεοδοσία, ειδωλολάτρισσα. Άθλησε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορος Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.). Όταν ανδρώθηκε, η μητέρα του τον έφερε στην Αντιόχεια και πέτυχε από τον Διοκλητιανό, που βρισκόταν εκεί, τον διορισμό του Προκοπίου ως δούκα της Αλεξάνδρειας.
Συγχρόνως ανατέθηκε σε αυτόν η εποπτεία του διωγμού των Χριστιανών που ζούσαν στην πόλη. Καθ’ οδόν όμως προς την Αλεξάνδρεια, την νύχτα, οραματίσθηκε σταυρό με μορφή κρυστάλλου και άκουσε φωνή να λέει σε αυτόν: «Εγώ είμαι ο Ιησούς, ο Εσταυρωμένος, ο Υιός του Θεού».
Έκπληκτος από το όραμα και την θεία φωνή, ο Προκόπιος μεταστράφηκε, διέκοψε την πορεία του, μετέβη στην Σκυθούπολη και από εκεί επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα, όπου αποκάλυψε στην μητέρα του όσα είχαν διαδραματισθεί και την μεταστροφή του προς την χριστιανική πίστη. Η αποκάλυψη αυτή τάραξε την μητέρα του, η οποία αφού απέτυχε να τον μεταπείσει, τυφλωμένη από τον ειδωλολατρικό φανατισμό της, κατήγγειλε τον υιό της στον ηγεμόνα Καισαρείας Ουίλκιο.
Αυτός, αφού ανέκρινε τον Προκόπιο και διαπίστωσε την ακλόνητη εμμονή του στην χριστιανική πίστη, διέταξε τον σκληρό βασανισμό του. Κατ’ αυτό τον τρόπο, αφού του καταξέσχισαν τις σάρκες με σιδερένια νύχια και υπέμενε και άλλα βασανιστήρια, ημιθανής εγκλείσθηκε στην φυλακή. Την νύχτα, σε οπτασία, εμφανίσθηκε σε αυτόν ο Χριστός, ο Οποίος, αφού θεράπευσε τις πληγές του, τον ενεθάρρυνε και τον ενίσχυσε στον αγώνα του.
Ο Προκόπιος άρχισε τότε να υμνεί μεγαλοφώνως το Όνομα του Κυρίου, γεγονός το οποίο προκάλεσε την περιέργεια των φρουρών και του δεσμοφύλακος. Αυτοί, αφού προσέτρεξαν, είδαν κατάπληκτοι υγιή τον Προκόπιο και, μπροστά στο θαύμα, παρακάλεσαν τον Μάρτυρα να οδηγήσει και αυτούς στην αληθινή πίστη του Χριστού. Την επομένη, αφού οδηγήθηκε εκ νέου ενώπιον του επάρχου, έλαβε την διαταγή να μεταβεί στον ειδωλολατρικό ναό, για να προσφέρει θυσία στα είδωλα.
Ο Προκόπιος δέχθηκε, όταν όμως εισήλθε στον ναό, άπλωσε τα χέρια και προσευχήθηκε, και αμέσως τα είδωλα που βρίσκονταν σε αυτόν έπεσαν στην γη και συνετρίβησαν. Ο Ουίλκιος, έξαλλος από οργή, διέταξε την μεταφορά του Προκοπίου στην φυλακή, αλλά από το θαύμα που επιτελέσθηκε πολλοί από τους στρατιώτες και το πλήθος μεταστράφηκαν, μεταξύ των οποίων η μητέρα του Προκοπίου Θεοδοσία, δύο τριβούνοι, ο Νικόστρατος και Αντίοχος και δώδεκα γυναίκες συγκλητικές. Αυτούς ο ηγεμόνας, αφού τους τιμώρησε σκληρά με κάθε είδους βασανιστήρια, τους θανάτωσε δι’ αποκεφαλισμού.
Όταν πέθανε αιφνιδίως ο έπαρχος, ο διάδοχός του Φλαβιανός υπέβαλε εκ νέου τον Προκόπιο σε σκληρά βασανιστήρια. Τον κτύπησαν με βούνευρα (νεύρα βοδιού), κατέκαψαν τις πληγές με πυρωμένα σίδερα και τοποθέτησαν στις παλάμες του αναμμένα κάρβουνα και λιβάνι.
Αλλά ο Προκόπιος παρέμεινε ακλόνητος στην χριστιανική ομολογία του. Τότε ο Φλαβιανός διέταξε τον αποκεφαλισμό του Μεγαλομάρτυρος, το 303 μ.Χ., τον οποίο και υπέμεινε προσευχόμενος και δοξολογώντας τον Θεό.
Η Σύναξη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου ετελείτο στο αγιώτατο αυτού Μαρτύριο πλησίον της Χελώνης και του Κονδυλίου. Ο Ρώσσος Ιστοριογράφος Αντώνιος αναφέρει ότι είδε την τίμια χείρα του Αγίου Προκοπίου στην Μονή των Μαγγάνων στην Κωνσταντινούπολη.