Να προσεύχεσαι με αυτοσυγκέντρωση και να αυτοεπιτηρείσαι με μεγάλη προσοχή, ώστε να ψάλλεις και να λες τους ψαλμούς και τις ευχές με θείο φόβο, με πνευματική χαρά, με αμείωτο ζήλο.
Μέσα στους ψαλμούς θα βρεις τόσο τη διδαχή όσο και την προσευχή. Να μην προφέρεις τις λέξεις μόνο με την άκρη της γλώσσας, αλλά να προσεύχεσαι με όλη σου την καρδιά. Ένωσε, καθώς προσεύχεσαι, σώμα, ψυχή και νου.
Όποιος αγωνίζεται στην προσευχή άλογα, δηλαδή απρόσεκτα, δεν έχει μισθό από τον Θεό, αλλά μάλλον τον παροργίζει. Όπως ακριβώς εκείνος που ρίχνει νερό μέσα σε τρύπιο δοχείο δεν μπορεί ποτέ να το γεμίσει, έτσι κι εκείνος που προσεύχεται χωρίς προσοχή δεν κερδίζει τίποτα. Οι ψαλμοί και οι προσευχές δεν απαγγέλλονται απλώς σαν ένα σχολικό μάθημα. Η ψυχή απευθύνεται μ’ αυτά στον Θεό, γι’ αυτό χρειάζεται ολοκληρωτική συμμετοχή της καρδιάς. Η καθαρότητα της προσευχής είναι που φέρνει την ψυχική συντριβή.
Ο Κύριος δεν ζητάει μια κάποια ποσότητα καθιερωμένων ψαλμών και προσευχών, αλλά τον προσηλωμένο και απερίσπαστο νου μας. Χιλιάδες προσευχών λένε οι γλώσσες των ανθρώπων, ενώ ο νους τους συλλογίζεται μάταια, ευτελή, ή και ρυπαρά πράγματα. Πώς ν’ ακούσει και να εισακούσει ο Θεός τέτοιους ανθρώπους;
Δεν ξέρεις τι κάνεις, αδελφέ μου. Δεν είναι η πληθώρα των προσευχών που ζητάει ο Θεός από μας, αλλά ο θείος φόβος και ή συντριβή, όπως ο άγγελός του παρήγγειλε στον μεγάλο Παχώμιο. Ο αγώνας σου πρέπει να αποβλέπει όχι στην ποσότητα αλλά στη βαθιά βίωση και τη νοητική συγκέντρωση κατά την προσευχή, οπότε αυτή θα είναι ευπρόσδεκτη από τον Θεό. Γιατί δεν είναι μικρό κάθε τι μικρό, ούτε είναι μεγάλο και τέλειο κάθε τι μεγάλο.
Απόκτησε τη νηστεία και το φόβο του Θεού. Χρωμάτισε την όψη σου με τη θλίψη και την οδύνη, στάσου δηλαδή στην προσευχή με συντριβή και συστολή. Παρουσιάσου μπροστά στον θρόνο του Θεού θεωρώντας τον εαυτό σου σαν χώμα και στάχτη, σαν μυρμήγκι και αράχνη, και την εργασία σου, σαν ιστό αράχνης. Να νιώθεις πως είσαι καταδικασμένος από τον Κύριο, πως έχεις παραβεί τις εντολές του και πως έχεις εξαχρειωθεί εντελώς.
Να κρατάς τα πόδια σου ίσια, τις φτέρνες ενωμένες, τα χέρια ακουμπισμένα σεμνά στο στήθος, και να μην κινείσαι πέρα-δώθε. Όπως στέκεται μπροστά στο δικαστή ένας καταδικασμένος σε θάνατο, μην τολμώντας να στρέψει το βλέμμα του ολόγυρα, έτσι να στέκεσαι μπροστά στον Θεό, τον οποίο οι άγγελοι με φόβο δοξολογούν ακατάπαυστα, γιατί ο ακοίμητος οφθαλμός του νύχτα και μέρα παρακολουθεί τι κάνεις, τι σκέπτεσαι και πως ζεις, αν σε κάθε θλίψη και ανάγκη σου αναθέτεις την ελπίδα σου σ’ Εκείνον ή στους ανθρώπους,
Ο Βασιλιάς μας, ο δίκαιος Κύριος μας Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού και Θεός αληθινός, είναι πάντα πρόθυμος και ικανός να σε λυτρώσει από κάθε δυστυχία και δυσκολία. Αλλά θεώρησε τον εαυτό σου χειρότερο από κάθε άλλον άνθρωπο και κάθε άλλο πλάσμα, και τον αγώνα σου μη ευάρεστο στον Κύριο. Γιατί αλλιώς, η μυστική έλλειψη του φόβου θα εξεγείρει τη βλάσφημη υψηλοφροσύνη.
Ανάλογα με την πίστη μας, μας βοηθάει ο Θεός σε κάθε ανάγκη. Όσο πιο ισχυρή ελπίδα και εμπιστοσύνη έχουμε σ’ Αυτόν, τόσο πιο ισχυρά θα μας βοηθήσει.
Όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφκυ. Κρίνα του αγρού.
εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός 2012, 7η έκδοση