Εορτολόγιο: Γιατί την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2022 ξεκινά το νέο εκκλησιαστικό έτος; Γιατί η 1 Σεπτεμβρίου ονομάζεται αρχή της Ινδίκτου;
Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2022 αρχή της Ινδίκτου, Nέο εκκλησιαστικό έτος.
Το όνομα Σεπτέμβριος (September) είναι λατινικής προέλευσης και σημαίνει έβδομος (από τον αριθμό septem=επτά). Ονομάστηκε έτσι ο Σεπτέμβριος, έβδομος δηλαδή διότι σύμφωνα με το παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο πρώτος μήνας του έτους ήταν ο Μάρτιος και επομένως ο Σεπτέμβριος κατείχε στην αρίθμηση την έβδομη θέση.
Μετά την καθιέρωση όμως περί το 45 π.Χ. του λεγόμενου Ιουλιανού ημερολογίου ο Σεπτέμβριος κατέλαβε την ένατη θέση, επειδή μ’ αυτό ορίστηκε ως πρώτος μήνας του έτους ο Ιανουάριος. Τη θέση αυτή κατέχει μέχρι και σήμερα ο Σεπτέμβριος στο πολιτικό ημερολόγιο όντας ένατος στην αρίθμηση των δώδεκα μηνών.
Ωστόσο κατά τους βυζαντινούς χρόνους ο Σεπτέμβριος καθιερώθηκε ως πρώτος μήνας του εκκλησιαστικού έτους, γι’ αυτό μέχρι και σήμερα η Εκκλησία εορτάζει την 1η Σεπτεμβρίου ως αρχή του νέου (εκκλησιαστικού) έτους.
Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι ο ενιαύσιος κύκλος του εορτολογίου της ‘Ανατολικής Εκκλησίας στα διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία (π.χ. Ωρολόγιο το Μέγα) αρχίζει με το μήνα Σεπτέμβριο. |
Η 1η Σεπτεμβρίου είναι η ημέρα κατά την οποία αρχίζει το νέο εκκλησιαστικό έτος, ο εορταστικός δηλαδή κύκλος που περιλαμβάνει όλες τις ακίνητες λεγόμενες εορτές (Μηνολόγιο). Μ᾽ άλλα λόγια για την Εκκλησία είναι πρωτοχρονιά. Γιατί πράγματι σύμφωνα με παλιά ρωμαϊκή συνήθεια, η οποία μεταφέρθηκε και στο Βυζάντιο, την 1η Σεπτεμβρίου άρχιζε το οικονομικό έτος.
Η καθιέρωσή της ως πρωτοχρονιάς είχε άμεση σχέση τόσο με τη συγκομιδή των καρπών της παραγωγικής περιόδου που έληξε όσο και με την αρχή και προετοιμασία της νέας παραγωγικής χρονιάς. Τη ρωμαϊκή προέλευση της συνήθειας μαρτυρεί το ίδιο το όνομα ‘Ινδικτιών ή αλλιώς Ίνδικτος από τις αντίστοιχες λατινικές λέξεις indictio και indictus.
Το ουσιαστικό indictio (γενική indictionis) σήμαινε αυτοκρατορικό θέσπισμα, διάγγελμα με το οποίο καθοριζόταν ο φόρος που όφειλαν να πληρώνουν κάθε χρόνο την 1η Σεπτεμβρίου οι υπήκοοι του ρωμαϊκού κράτους. Επειδή το θέσπισμα ίσχυε για 15 χρόνια με αρχή πάντοτε την 1η Σεπτεμβρίου και επαναλμβανόταν και πάλι για μια νέα 15ετία κ.ο.κ. με τις ανάλογες φυσικά κάθε φορά τροποποιήσεις στο ποσό του φόρου, Ινδικτιών με την πάροδο του χρόνου κατάντησε να σημαίνει απλά χρονική περίοδος 15 ετών.
Σημειώνουμε εδώ ότι το ουσιαστικό idictio είναι παράγωγο από το λατινικό ρήμα indico του οποίου η παθητική μετοχή είναι indictus. Αρχή, επομένως της Ινδίκτου σημαίνει αρχή της νέας περιόδου αρχή του νέου εκκλησιαστικού έτους. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι στα εκκλησιαστικά βιβλία ο Σεπτέμβριος είναι ο πρώτος μήνας, του ετήσιου εορταστικού κύκλου και ο Αύγουστος ο τελευταίος.
Επόμενο είναι η Εκκλησία να ευλογεί την έναρξη της νέας εκκλησιαστικής περιόδου. Για την αρχή της Ινδίκτου στο Μηναίο υπάρχει ειδική ασματική Ακολουθία με ωραιότατους ύμνους για τη σημασία της εορτής. Με πολλή σοφία επίσης είναι επιλεγμένα από τους Πατέρες της ‘Εκκλησίας και τα αναγνώσματα της εορτής το αποστολικό (Α΄ Τιμόθεον β’ 1-7) και το ευαγγελικό (Λουκά δ΄, 16-22).
Μητροπολίτης Καισαριανής Βύρωνος και Υμηττού Δανιήλ
Καλό Εκκλησιαστικό έτος