Μετά τήν σύντομη αὐτή ἀναφορά στό σημερινό Εὐγγέλιο, ἀδελφοί, θέλω τώρα, ὅπως τό κάνω στήν νέα σειρά τῶν κηρυγμάτων μας, νά ἀναφερθῶ σέ μερικούς ἁγίους τῆς Ἑβδομάδος.
Καί κατά πρῶτον θέλω νά σᾶς πῶ γιά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν θεολόγο, τόν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, πού θά ἑορτάσουμε στίς 25 τοῦ μηνός, τήν ἐρχόμενη Τετάρτη. Αὐτός ἔπρεπε νά κάνει ἀγώνα ἐναντίον τῶν Ἀρειανῶν, τῶν μεγάλων αὐτῶν αἱρετικῶν, πού ἀρνοῦνταν ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι Θεός, ὅμοιος μέ τόν Θεό Πατέρα. Καί ἔκανε τόν ἀγώνα αὐτόν μέ μεγάλη ἐπιτυχία, γιατί ἦταν θεολόγος.
Μέ μιά σειρά πέντε ὁμιλιῶν ἀπέδειξε τήν πλάνη τῆς αἵρεσης τῶν Ἀρειανῶν καί ἀκόμη στίς ὁμιλίες του αὐτές ἀπέδειξε στούς Ἀρειανούς ὅτι εἶναι ἀνίκανοι νά κατανοοῦν τά θεῖα. Γιά τίς ὁμιλίες του αὐτές πῆρε τόν τίτλο τοῦ «θεολόγου».
Ἀπό αὐτό, ἀγαπητοί μου, μαθαίνουμε αὐτό πού καταλαβαίνουμε, ὅτι τόν ἀγώνα ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν πρέπει νά τόν κάνουν μόνον αὐτοί πού ἔχουν θεολογική γνώση, ὅσοι δηλαδή, γνωρίζουν καλά τήν Ἁγία Γραφή καί τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων.
Ἐπίσης, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος, ἐνῶ ἦταν δεινός πολέμιος τῶν αἱρέσεων, γιατί ἡ αἵρεση δείχνει λάθος θεό, ὅμως στήν συμπεριφορά του καί πρός αὐτούς τούς αἱρετικούς ἦταν πολύ πρᾶος καί γλυκής· καί μάλιστα τήν γλυκύτητά του αὐτή τήν εἶχε καί πρός τούς ἁμαρτωλούς καί τούς παραστρατημένους.
Ἐπειδή λοιπόν σάν ἅγιος εἶχε καί τήν ἀρετή τῆς πραότητος, γι᾽ αὐτό πέτυχε στόν ἀντιαιρετικό του ἀγώνα, καί ἔκανε πολλούς Ἀρειανούς νά ἀρνηθοῦν τήν πλάνη καί νά δεχθοῦν τήν ὀρθόδοξη πίστη.
Καί ἀπό αὐτό πάλι διδασκόμεθα ὅτι τόν ἀγώνα μας ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν πρέπει νά τόν κάνουμε μέ θεολογία μέν, ἀλλά καί μέ πραότητα καί μέ ἀγάπη, ὥστε ὁ διάλογός μας νά εἶναι ἐπιτυχής. Ἀλλά, ἄς ποῦμε καί αὐτό, ὅτι τήν ζημιά στό ποιμαντικό ἔργο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τήν ἔκαναν οἱ «ὑπέρ λίαν φιλόθεοι καί φιλόθρησκοι», ὅπως τούς λέγει ὁ ἴδιος, οἱ ζηλωτές, πού λέγουμε ἐμεῖς σήμερα.
Καί γιά νά μήν παρεξηγήσετε τά λόγια μου, ἀδελφοί, λέγω ὅτι πρέπει νά εἴμαστε ζηλωτές γιά τήν πίστη μας καί τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ μας· ἀλλά οἱ ζηλωτές τῶν χρόνων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, χάριν τάχα τῆς εὐσέβειας καί τῆς πίστης, προκαλοῦσαν ὅλο διαιρέσεις καί ἀναταραχές καί φυγάδευαν τήν εἰρήνη ἀπό τήν Ἐκκλησία. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος λέγει γι᾽ αὐτούς εἰρωνικά, ἀλλά καί πραγματικά, αὐτόν τόν φοβερό λόγο: «Διειλόμεθα τόν Χριστόν οἱ λίαν φιλόθεοι καί φιλόχριστοι» (Α΄ Εἰρηνικός, ΣΤ΄ 3)!
Mητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας(απόσπασμα ομιλίας)