Συναξαριστής 11 Απριλίου – Όσιος Βαρσανούφιος Επίσκοπος Τβερ και Καζάν: Ο ταπεινός ιεραπόστολος της Ρωσικής Εκκλησίας.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά στις 11 Απριλίου τη μνήμη του Οσίου Βαρσανούφιου, Επισκόπου Τβερ και Καζάν, ενός αγίου που με τη ζωή του υπηρέτησε την Εκκλησία με ταπείνωση, υπομονή και ιεραποστολικό ζήλο. Η δράση του υπήρξε καθοριστική σε δύσκολες εποχές για τον εκχριστιανισμό της περιοχής του Καζάν, ενώ το ασκητικό του φρόνημα και τα θαυμαστά γεγονότα που συνδέονται με τη μνήμη του μαρτυρούν την αγιότητά του.
Η παιδική ηλικία και η αιχμαλωσία
Ο Όσιος Βαρσανούφιος γεννήθηκε το 1495 μ.Χ. στην πόλη Σέρπουχωφ της Ρωσίας και έλαβε το όνομα Βασίλειος. Καταγόταν από οικογένεια ιερέων, γεγονός που φανερώνει ότι από μικρός είχε επαφή με την Εκκλησία και την πνευματική ζωή. Ωστόσο, η παιδική του ηλικία στιγματίστηκε από ένα τραγικό γεγονός: αιχμαλωτίσθηκε από τους Τατάρους της Κριμαίας, που εκείνη την εποχή έκαναν επιδρομές στις ρωσικές περιοχές.
Παρότι νέος, ο Βασίλειος δέχθηκε την αιχμαλωσία του ως δοκιμασία από τον Θεό και με ταπείνωση υπέμεινε την ξενιτεία και την κακουχία. Υποτασσόταν πρόθυμα στους κυρίους του και δεν παραπονιόταν για τον πόνο του. Η πνευματική του ωριμότητα σε τόσο νεαρή ηλικία αποδεικνύει τον μελλοντικό του προορισμό. Μετά από τρία χρόνια, ο πατέρας του κατάφερε να τον εξαγοράσει και να τον επαναφέρει στην πατρίδα του.
Η μοναχική αφιέρωση και η εκκλησιαστική πορεία
Το 1515 μ.Χ., σε ηλικία 20 ετών, ο Βασίλειος έγινε μοναχός στη μονή του Σωτήρος, του Αγίου Ανδρονίκου στη Μόσχα, παίρνοντας το όνομα Βαρσανούφιος. Εκεί εκπαιδεύθηκε στην μοναχική ζωή και έλαβε το χάρισμα της διακονίας και της ταπεινώσεως, που τον συνόδευσε σε όλη του την πορεία.
Η Εκκλησία, διακρίνοντας την αρετή του, τον διόρισε ιεροδιάκονο στην Επισκοπή του Τβερ. Με την καθοδήγηση του Μητροπολίτη Μόσχας Μακαρίου, μεταφέρθηκε στην μονή του Αγίου Νικολάου της Πέσνα, κοντά στη Μόσχα, για να αναλάβει εκεί πνευματικά καθήκοντα. Η φήμη του ως ενάρετου μοναχού εξαπλώθηκε, και η Εκκλησία τον προόρισε για ακόμη υψηλότερα καθήκοντα.
Ιεραποστολή στο Καζάν και μοναστικό έργο
Η πορεία του Οσίου Βαρσανούφιου κορυφώθηκε στην περιοχή του Καζάν, όπου εστάλη με την ευλογία της Εκκλησίας για να συμβάλει στον εκχριστιανισμό των Τατάρων και των ειδωλολατρών. Εκεί ίδρυσε μονή αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, που εξελίχθηκε σε πνευματικό φάρο για όλη την περιοχή.
Η γνώση της ταταρικής γλώσσας, που είχε αποκτήσει κατά την αιχμαλωσία του, αποδείχθηκε πολύτιμο εργαλείο για την ιεραποστολική του δράση. Ο Βαρσανούφιος έγινε στενός συνεργάτης του Αγίου Γουρίου, πρώτου Επισκόπου Καζάν (τιμάται 15 Δεκεμβρίου), και μαζί εργάσθηκαν ακούραστα για τη διάδοση της Ορθόδοξης πίστης σε περιοχές όπου κυριαρχούσαν ο Ισλαμισμός και η ειδωλολατρία.
Η δράση τους απέφερε καρπούς. Πολλοί Τατάροι και ντόπιοι ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό, και η Εκκλησία θεμελίωσε ισχυρή παρουσία στο Καζάν, ενώ η μονή της Μεταμορφώσεως έγινε κέντρο ιεραποστολής και φιλοξενίας νέων πιστών.
Εκλογή ως Επισκόπου και ησυχαστική επιστροφή
Το 1567 μ.Χ., η Εκκλησία της Ρωσίας αναγνώρισε την προσφορά του Βαρσανούφιου και τον εξέλεξε Επίσκοπο Τβερ και Καζάν, έναν συνδυασμό δύο σπουδαίων επισκοπών. Ο Όσιος αποδέχθηκε τη θέση αυτή με ταπείνωση και υπηρέτησε με συνέπεια, μετατρέποντας τη διακονία του σε ευκαιρία για διδασκαλία, φιλανθρωπία και πνευματική καθοδήγηση.
Καθώς πλησίαζε προς το τέλος της ζωής του και έχοντας φθάσει σε μεγάλη ηλικία, επέστρεψε στο Καζάν, στο μοναστήρι της Μεταμορφώσεως, όπου έλαβε το Μέγα Αγγελικό Σχήμα – την ύψιστη βαθμίδα μοναστικής αφοσιώσεως. Εκεί, το 1576 μ.Χ., εκοιμήθη εν ειρήνη, παραδίδοντας το πνεύμα του στον Κύριο, τον οποίο υπηρέτησε από παιδί με αφοσίωση, πίστη και θυσία.
Τα ιερά λείψανα και η μετά θάνατον τιμή
Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Οσίου Βαρσανούφιου με ιδιαίτερη ευλάβεια. Μαζί με τον Άγιο Γουρίο, το 1596 μ.Χ., ανακαλύφθηκαν τα ιερά λείψανά τους και τοποθετήθηκαν σε λειψανοθήκες στον ναό του μοναστηριού, κατά εντολή του Πατριάρχου Ιώβ. Η εύρεση των λειψάνων συνοδεύτηκε από πνευματική συγκίνηση και αναφορές για θαυμαστά σημεία.
Το 1630 μ.Χ., τα χαριτόβρυτα λείψανα των δύο αγίων μεταφέρθηκαν στον καθεδρικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Καζάν, όπου φυλάσσονται ως πολύτιμος θησαυρός της ρωσικής Ορθοδοξίας και πηγή παρηγοριάς για τους πιστούς.
Ο Όσιος Βαρσανούφιος, Επίσκοπος Τβερ και Καζάν, υπήρξε υπόδειγμα
Ο Όσιος Βαρσανούφιος, Επίσκοπος Τβερ και Καζάν, υπήρξε υπόδειγμα ταπείνωσης, υπομονής και αποστολικής αρετής. Η ζωή του υπενθυμίζει τη δύναμη της πίστεως που υπερβαίνει τις δυσκολίες και μεταμορφώνει τη δοκιμασία σε ευλογία. Από την αιχμαλωσία στους Τατάρους έως την επισκοπική του διακονία, ο Άγιος απέδειξε ότι η θυσία και η προσφορά στον Χριστό οδηγούν στην αιωνιότητα.
Η μνήμη του είναι πολύτιμη, όχι μόνο για τη Ρωσική Εκκλησία, αλλά και για ολόκληρη την Ορθοδοξία, καθώς αποτελεί παράδειγμα γνήσιου ποιμένα και ιεραποστόλου, εμπνευσμένου από την αγάπη του Χριστού και την προσδοκία της Βασιλείας των Ουρανών.
Όσιε Βαρσανούφιε, πρέσβευε υπέρ ημών!