Μάθετε για τη ζωή, το έργο και το μαρτύριο του Αγίου Γρηγορίου Ε΄, του Οικουμενικού Πατριάρχη που θυσιάστηκε για την ελευθερία του Γένους κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Παιδικά Χρόνια και Μόρφωση
Ο Άγιος Γρηγόριος Ε΄, κατά κόσμον Γεώργιος Αγγελόπουλος, γεννήθηκε το 1745 στη Δημητσάνα από ευσεβείς γονείς, τον Ιωάννη και την Ασημίνα. Το 1767 μετέβη στη Σμύρνη για σπουδές στην Ευαγγελική Σχολή, υπό την καθοδήγηση του θείου του, Μελετίου. Αργότερα σπούδασε φιλοσοφία στην Πάτμο με τον λόγιο Δανιήλ Κεραμέα.
Η Μοναχική Ζωή και η Εκκλησιαστική Πορεία
Καθώς ολοκλήρωσε τις σπουδές του, εκάρη μοναχός στη μονή Μεταμορφώσεως των Στροφάδων, λαμβάνοντας το όνομα Γρηγόριος. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος τον χειροτόνησε αρχιδιάκονο και αργότερα πρεσβύτερο. Ο Γρηγόριος προσέφερε μεγάλο φιλανθρωπικό έργο, μεταξύ των οποίων και δωρεά 1.500 γροσίων για τη στέγαση απόρων φοιτητών στη Δημητσάνα.
Οικουμενικός Πατριάρχης
Το 1785 εκλέγεται για πρώτη φορά Οικουμενικός Πατριάρχης. Παρά τις τρεις πατριαρχίες του (1785–1798, 1806–1808, 1818–1821), βρέθηκε αντιμέτωπος με την πίεση της Οθωμανικής Πύλης, που τον εξόρισε και τον καθαίρεσε αρκετές φορές.
Η Σχέση με τη Φιλική Εταιρεία
Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Ιωάννη Φαρμάκη στο Άγιον Όρος και έδειξε ένθερμη υποστήριξη στον σκοπό της απελευθέρωσης των Ελλήνων. Αν και εξαναγκάστηκε να αφορίσει τους επαναστάτες για να προστατέψει τον πληθυσμό, συνέβαλε καθοριστικά στο παρασκήνιο.
«Θυσίασε τα πάντα για το καλό του Γένους. Υπέγραψε τον αφορισμό για να αποτρέψει τις υποψίες της Πύλης και να σώσει ζωές», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.
Η Μαρτυρική Θυσία
Την Κυριακή των Βαΐων, 10 Απριλίου 1821, ο Άγιος Γρηγόριος συνελήφθη και απαγχονίστηκε από τους Οθωμανούς στην πύλη του Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του παρά τις εκκλήσεις, λέγοντας:
«Ο Πατριάρχης δεν φεύγει. Οφείλω να πεθάνω για το Έθνος μου».
Η πράξη του αυτή συγκλόνισε την Ευρώπη και ενίσχυσε το φιλελληνικό ρεύμα υπέρ της Ελληνικής Επανάστασης.
Κληρονομιά και Αγιοκατάταξη
Ο Άγιος Γρηγόριος Ε΄ ανακηρύχθηκε Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και τιμάται ως Εθνομάρτυρας. Το όνομά του είναι συνδεδεμένο με την αυτοθυσία, την πίστη και την αγάπη προς το Γένος. Το λείψανό του φυλάσσεται στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, ενώ τιμάται κάθε χρόνο στις 10 Απριλίου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Δημητσάνης τὸν γόνον βυζαντίου τὸν πρόεδρον, καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἁπάσης, γέρας θεῖον καὶ καύχημα. Γρηγόριον τιμήσωμεν πιστοί, ὡς Μάρτυρα Χριστοῦ πανευκλεῆ, ἶνα λάβωμεν πταισμάτων τὸν ἱλασμόν, παρὰ Θεοῦ κραυγάζοντες. Δόξα τῷ δεδωκότι σου ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐν εὐκλείᾳ οὐρανῶν, δοξασαντᾶ σε Ἅγιε.
©orthodoxia.online