Στο Καθολικό του Πανίερου Ναού της Αναστάσεως και στο πλαίσιο της Ακολουθίας του Μικρού Αποδείπνου, εψάλη το απόγευμα της Παρασκευής (7/3) της Α’ Εβδομάδος των Νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ο κανών «Ανοίξω το Στόμα μου» και ανεγνώσθη η Α’ Στάση των Χαιρετισμών της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας υπό του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου, ο οποίος προεξήρχε της όλης Ακολουθίας.
Κατά την Ακολουθία ο Μακαριώτατος κήρυξε τον θείο λόγο στους πιστούς κάνοντας αναφορά στη σημασία της νηστείας και στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου ψάλλοντος του Πρωτοψάλτου και διακόνου π. Ευσταθίου Τσουμάνου και μετέχοντος ευλαβούς εκκλησιάσματος εκ μοναχών, μοναζουσών και λαικών, παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα κ. Δημητρίου Αγγελοσοπούλου και μελών του Ελληνικού Γενικού Προξενείου.
Τόνισε δε χαρακτηριστικά και μεταξύ άλλων ότι η «Ἐκκλησία καί κατά τήν διάρκειαν τῆς μεγάλης νηστείας πρό τοῦ Πάσχα, ἀφ’ ἑνός μέν τιμᾷ καί γεραίρει τήν Θεοτόκον, ἡ ὁποία εἶναι ἡ «παγκόσμιος δόξα καί «ἡ τιμιωτέρα τῶν Χερουβείμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ», ἀφ’ ἑτέρου δέ ἐπικαλεῖται τάς πρεσβείας αὐτῆς, διότι μετέχει τῆς θείας δόξης τοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ αὐτῆς καί μεσιτεύει διά πάντας τούς παρακαλοῦντας αὐτήν.
Αναλυτικά στο κήρυγμα του ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος ανέφερε:
«Ἄγγελος πρωτοστάτης, οὐρανόθεν ἐπέμφθη, εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τό Χαῖρε· (γ’) καί σύν τῇ ἀσωμάτῳ φωνή, σωματούμενόν σε θεωρῶν Κύριε, ἐξίστατο καί ἵστατο, κραυγάζων πρός αὐτήν τοιαῦτα. Χαῖρε, κλῖμαξ ἐπουράνιε, δι ‘ ἦς κατέβη ὁ Θεός· χαῖρε, γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν»,
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Εὐλαβεῖς Χριστιανοί,
Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ σήμερον ἵνα φαιδρῶς εἰσδεχθῶμεν καί διέλθωμεν τό στάδιον τῆς ἀμώμου Νηστείας . τῆς Ἁγίας δηλονότι καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τά σεπτά πάθη καί ἡ Ἀνάστασις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπετέλεσαν τόν λόγον τῆς θεσπίσεως τῶν νηστειῶν καί δή τῆς πρό τοῦ Πάσχα νηστείας.
Τόν θεσμόν τῆς νηστείας ὑπέδειξεν ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός, νηστεύσας ἐπί τεσσαράκοντα ἡμέρας μετά προσευχῆς ὡς μέσον πρός καταπολέμησιν τοῦ διαβόλου. «Καί εἶπεν αὐτοῖς· τοῦτο τό γένος ἐν οὐδενί δύναται ἐξελθεῖν εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ. (Μαρκ 9,29). Ἐπίσης ὁ ἴδιος ὁ Χριστός κατά τόν ἀποχωρισμόν Τοῦ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου εἶπεν εἰς τούς μαθητάς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, «ἐλεύσονται δέ ἡμέραι ὅταν ἀπαρθῇ ἀπ’ αὐτῶν ὁ νυμφίος, καί τότε νηστεύσουσιν», (Ματθ. 9,15).
Τήν βαθυτέραν δέ σημασίαν τῆς νηστείας κηρύτττει ὁ θεῖος Παῦλος λέγων: «ἡ γάρ σάρξ ἐπιθυμεῖ κατά τοῦ πνεύματος, τό δέ πνεῦμα κατά τῆς σαρκός· ταῦτα δέ ἀντίκειται ἀλλήλοις, ἵνα μή ἅ ἂν θέλητε ταῦτα ποιῆτε», (Γαλ. 5,17). Ἑρμηνεύων τούς Παυλείους τούτους λόγους ὁ Ζυγαβηνός λέγει: «σάρκα μέν ὁ Ἀπόστολος λέγει νῦν τόν σαρκικόν λογισμόν… τόν περί τά σαρκικά καί ὑλικά καταγινόμενον καί συγκατασπῶντα (=συμπαρασύροντα) τήν ψυχήν, πνεῦμα δέ τόν πνευματικόν λογισμόν, τόν περί τά πνευματικά καί ὑψηλά καί θεῖα ἀσχολούμενον. Οἵτινες δύο λογισμοί ἐπιθυμοῦσι κατά ἀλλήλων ἤγουν (δηλαδή) μάχονται, ὁ μέν τῷ σώματι καί τήν ψυχήν συγκατασπῶν, ὁ δέ τῇ ψυχή καί τό σῶμα συνέλκων (=τραβάει συγχρόνως).
Ἐπισημαίνων τήν μεγάλην ἀρετήν τῆς νηστείας ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει ὅτι ἡ νηστεία εἶναι ἡ ὁμοίωσις τῶν ἀγγέλων, ἡ σύνοικος τῶν δικαίων, ἡ ἐγκράτεια τοῦ βίου καί ἡ πνευματική τροφή διά τῆς ὁποίας ὁ ἐσωτερικός μας ἄνθρωπος γίνεται τέλειος. «Νηστεία ἡ τῶν ἀγγέλων ὁμοίωσις, ἡ τῶν δικαίων ὁμόσκηνος, ὁ τοῦ βίου σωφρονισμός… ἡ πνευματική τροφή, καθ’ ἥν ὁ ἔσω ἡμῶν ἄνθρωπος τελειοῦται.
Ἀξιοσημείωτον ὅτι ἡ «ὁμοίωσις τῶν ἀγγέλων» καί ἡ «τελείωσις τῶν ἔσω ἡμῶν ἀνθρώπου» δέν εἶναι ἄλλο τι ἀπό τήν θέωσιν, τήν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία ἐνεγκαινιάσθη διά τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Οἰκονομίας, τοὐτέστιν τῆς τῶν ἁγνῶν αἱμάτων τῆς Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, ἐνσαρκώσεως καί ενανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἰδού λοιπόν διά τί ὁ ὑμνῳδός τῆς Ἐκκλησίας ἀναφωνεῖ λέγων: «Χαῖρε, κλῖμαξ ἐπουράνιε, δ ‘ ἦς κατέβη ὁ Θεός· χαῖρε, γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν». Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ἀκολουθῶν τόν ἔγκριτον πατέρα τῆς Ἐκκλησίας Κύριλλον Ἀλεξανδρείας λέγει: «δικαίως καί ἀληθῶς Θεοτόκον τήν ἁγίαν Μαρίαν ὀνομάζομεν. Τοῦτο γάρ τό ὄνομα ἅπαν τό μυστήριον τῆς οἰκονομίας συνίστησι, εἰ γάρ Θεοτόκος ἡ γεννήσασα, πάντως Θεός ὁ ἐξ αὑτῆς γεννηθείς, πάντως δέ καί ἄνθρωπος».
Μέ ἄλλα λόγια, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἡ ὑπερευλογημένη Μαρία διά τῆς ταπεινότητος καί ἰδιαιτέρως τῆς ὑπακοῆς αὑτῆς εἰς τήν ὑπό τοῦ ἀγγέλου Γαβριήλ διαμηνυθεῖσαν θείαν κλῆσιν, ἀνεδείχθη συνεργός εἰς τό μυστήριον τῆς θείας οἰκονομίας τοὐτέστιν εἰς τό σωτηριῶδες ἔργον τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀναφωνεῖ ὁ ὑμνῳδός λέγων: «Σέ Μητροπάρθενε ἁγνή, μακαριοῦμεν γενεαί γενεῶν, ὅτι γέγονας, ἱλαστήριον Κόσμου, τόν Σωτῆρα καί Δημιουργόν, ἀρρήτως κυήσασα».
Ὄντως ἡ Θεοτόκος Μαρία ἐγένετο ἱλαστήριον κόσμου, τοὐτέστιν συμμέτοχος εἰς τόν ἐξιλασμόν, τόν ἐξευμενισμόν ὑπέρ τῶν τοῦ κόσμου ἁμαρτιῶν. Καί τοῦτο διότι ἡ Παρθένος Μαρία ἐγένετο κατά τήν σάρκα Μητέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τόν ὁποῖον ὁ Θεός πρό πάντων τῶν αἰώνων ὥρισε νά γίνῃ μέσον ἐξιλασμοῦ καί συμφιλιώσεως τῶν ἀνθρώπων μετά τοῦ Θεοῦ διά μέσου τῆς πίστεως κατά τόν σοφόν Παῦλον: «Ὄν προέθετο ὁ Θεός [τόν Ἰησοῦν Χριστόν] ἱλαστήριον διά τῆς πίστεως ἐν τῷ Αὐτοῦ αἵματι», (Ρωμ. 3,25).
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ὑμνολογικῶς καλεῖ τήν Θεοτόκον: «ἡ ζῶσα καί ἄφθονος πηγή», τῶν θείων ἐννοεῖται χαρισμάτων καί εὐλογιῶν. Ἐάν τοῦτο, ὅπως εἶπεν ὁ Κύριος, ἰσχύει διά κάθε πιστόν, ὁ ὁποῖος δέχεται τήν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γίνεται μέσα τοῦ «πηγή ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωήν αἰώνιον», (Ἰωάν. 4,14). Πόσον ἀσυγκρίτως περισσότερον ἰσχύει διά τό πρόσωπον τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία ἐγένετο δοχεῖον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατά τόν Εὐαγγελισμόν αὐτῆς ὑπό τοῦ ἀγγέλου εἰπόντος αὐτῇ: «Πνεῦμα ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί σέ καί δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσοι σοι», (Λουκ. 1,35).
Σήμερον ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία καί κατά τήν διάρκειαν τῆς μεγάλης νηστείας πρό τοῦ Πάσχα, ἀφ’ ἑνός μέν τιμᾷ καί γεραίρει τήν Θεοτόκον, ἡ ὁποία εἶναι ἡ «παγκόσμιος δόξα καί «ἡ τιμιωτέρα τῶν Χερουβείμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ», ἀφ’ ἑτέρου δέ ἐπικαλεῖται τάς πρεσβείας αὐτῆς, διότι μετέχει τῆς θείας δόξης τοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ αὐτῆς καί μεσιτεύει διά πάντας τούς παρακαλοῦντας αὐτήν.
Διό καί ἡμεῖς μετά τοῦ ὑμνῳδοῦ εἴπωμεν: «Σέ τήν τοῦ Θεοῦ Μητέρα καί Παρθένον ἁγνήν, καί τῶν Χερουβίμ ἁγιωτέραν, ἐν φωναῖς ᾀσμάτων μεγαλύνομεν, ὅτι ψυχῇ καί σώματι, Θεοτόκον ὁμολογοῦμεν, ὡς κυρίως γεννήσασαν, Θεόν σεσαρκωμένον· πρέσβευε Πάναγνε, ὑπέρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν». καί ὑπέρ τοῦ ἀξιωθῆναι ἡμᾶς, ἵνα διάγωμεν τό στάδιον τῆς ἁγίας Νηστείας ἐν μετανοίᾳ, ἐξομολογήσει καί σωφροσύνῃ, πρέσβευε, Πάναγνε Θεοτόκε, ἵνα ἀξιωθῶμεν ἑορτάσαι τήν λαμπροφόρον τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ Ἀνάστασιν ἐν ειρήνῃ και παύσῃ τοῦ πυρός ἐν τῇ δοκιμαζομένῃ Γῇ, ἔνθα ἔστησαν οἱ πανάχραντοι πόδες τοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ καί Σωτῆρος πάντων ἡμῶν. Ἀμήν. Εὐλογημένη νηστεία καί καλόν Πάσχα. Ἀμήν. Ἔτη πολλά».