Εορτολόγιο: Την Τετάρτη, 17 Ιανουαρίου , εορτάζει o Άγιος Αντώνιος ο Μέγας, το πρότυπο των ασκητών που ανάγκασε το διάβολο να ομολογήσει την ήττα του.
Ἔχει τι μεῖζον οὐρανὸς καὶ τῶν Νόων,
Ἔξαρχον Ἀντώνιον Ἀσκητῶν ἔχων.
Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ Ἀντώνιον ἔνθεν ἄειραν.
Ο Μέγας Αντώνιος γεννήθηκε το 251 μ.Χ. στην Άνω Αίγυπτο από πλούσιους και ενάρετους γονείς. Σε ηλικία μόλις 18 ετών, μένει ορφανός και συγκεντρώνει την προσοχή του στην μυστική θεωρία των μοναχών της ερήμου και στην φροντίδα της μικρής αδελφής του.
Γρήγορα αποφασίζει να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και αναχωρεί για την έρημο, ακούγοντας τα λόγια του Ιησού, στην Παραβολή για τον πλούσιο νεανία: «Ει θέλεις τέλειος είναι, ύπαγε, πώλησον σοι τα υπάρχοντα, και διάδος πτωχοίς, δεύρο ακολούθει μοι και έξεις θησαυρόν εν Ουρανώ…». (Κατά Ματθαίον, ιθ’ 16 – 26).
Πρώτα όμως φροντίζει να τακτοποιήσει την μικρότερη αδελφή του και μοίραζει την μεγάλη πατρική περιουσία στους φτωχούς της περιοχής του.
Έπειτα αποφασίζει να αναχωρήσει για την έρημο προς άσκησιν και σωτηρίαν της ψυχής του. Εκεί στο ερημητήριο του, γνωρίζει έναν Γέροντα, γίνεται πιστός ακόλουθός του, και κάποια στιγμή, τον ερωτά: «Πώς θα επιδιώξω την αρετή, Γέροντα; Εσύ τι πράττεις;». Ο ασκητής, του απαντά: «Υποπιάζω μοι το σώμα και δουλαγωγώ…!» (Παύλου, προς Κορινθίους, θ’ 27).
Στην έρημο αρχίζουν και οι επιθέσεις του διαβόλου. Δεν υπάρχει Άγιος, που να δέχθηκε τόσες πολλές επιθέσεις από τον Σατανά, όσο ο Μέγας Αντώνιος. Αρχίζει τον αγώνα του κατά των επερχόμενων πειρασμών. Ολημερίς προσεύχεται και νηστεύει. Τρώγει ελάχιστα.
Ο διάβολος, παρακολουθώντας την πρόοδο του Αντωνίου, ταράζεται. Πρώτα, επιχειρεί να τον φορτώσει με ενοχές, για το γεγονός ότι εγκατέλειψε μόνη, την αδελφή του. Αποτυγχάνει! Μετά, παρουσιάζει στα όνειρα του Αγίου, σκηνές οργίων από οίκους πορνείας και διασκέδασης…! Ο Αντώνιος, δεν κάμπτεται, δεν μπαίνει στον σατανικό πειρασμό να αφήσει την έρημο. Κόβει εντελώς το λιγοστό ψωμάκι, με το οποίο τρεφόταν!
Ούτε όταν ο δόλιος δαίμων, μεταμφιέζεται σε ωραία γυμνή γυναίκα, καταφέρνει να ωθήσει, να παρασύρει τον Αντώνιο στην ακολασία. Αντιθέτως, ο ιδρυτής του Ασκητισμού, γονατίζει και δοξάζει τον Θεό, για την τελειότητα των δημιουργημάτων Του!
Τελικά, απογοητευμένος επιχειρεί να δελεάσει τον Άγιο, χρησιμοποιώντας ως δόλωμα, το αμάρτημα της υπερηφάνειας. Εμφανίζεται μπροστά του, και λέγει: «Είμαι το πονηρόν πνεύμα της πορνείας και δοκίμασα να σε αποπλανήσω, να σε κολάσω, αλλά απέτυχα… Είσαι πολύ ισχυρός! Με νίκησες…!».
Αλλά, ούτε τότε, έπεσε στην διαβολική παγίδα ο Μέγας Ασκητής! Κοιτάζει στα μάτια, τον διάβολο, και με πλήρη ταπείνωση, του απαντά: «Δεν είμαι εγώ, που σε νίκησα, αλλά η πίστη και η δύναμη που μου δίδει ο Κύριος και δημιουργός μου…!».
Ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας έγινε το πρότυπο των ασκητών. Πολλοί εξ αυτών έφθαναν στην έρημο για να τον ακούσουν και να τον συμβουλευθούν. Παρέδωσε την μακάρια ψυχή του στον μισθαποδότη Θεό σε ηλικία 105 ετών.
Αν και, όπως λέγει ο Μέγας Αθανάσιος, μία από τις τελευταίες επιθυμίες του Οσίου Αντωνίου ήταν να μείνει κρυφός ο τόπος της ταφής του, οι μοναχοί που μόναζαν κοντά του έλεγαν ότι κατείχαν το ιερό λείψανό του, το οποίο επί Ιουστινιανού (561 μ.Χ.), κατατέθηκε στην Εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην Αλεξάνδρεια και από εκεί αργότερα, το 635 μ.Χ., μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Η Σύναξή του ετελείτο στη Μεγάλη Εκκλησία.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Τόν ζηλωτήν Ἠλίαν τοῖς τρόποις μιμούμενος, τῷ Βαπτιστῇ εὐθείαις ταῖς τρίβοις ἑπόμενος, Πάτερ Ἀντώνιε, τῆς ἐρήμου γέγονας οἰκιστής, καί τήν οἰκουμένην ἐστήριξας εὐχαῖς σου· διό πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τά ἄνω ζητῶν
Τούς βιωτικούς θορύβους ἀπωσάμενος, ἡσυχαστικῶς τόν βίον ἐξετέλεσας, τόν Βαπτιστήν μιμούμενος, κατά πάντα τρόπον Ὁσιώτατε. Σύν αὐτῷ οὖν σέ γεραίρομεν, Ἀντώνιε Πάτερ, τῶν Πατέρων κρηπίς.
Πολιούχος: Περιστέρι Αττικής
Χρόνια πολλά!