Αρκετοί αμφισβητούν πλέον την ύπαρξη γεωπολιτικών κριτηρίων και κινήτρων στην σύγχρονη εποχή, παρατηρώντας πως άλλοι παράγοντες ισχυροποιούνται συνεχώς, διαμορφώνοντας ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον στην υδρόγειο.
Το βασικό αίτιο για την διατύπωση απόψεων αυτής της λογικής εστιάζεται κυρίως στην υποχώρηση της ισχύος των ΗΠΑ στην διεθνή σκηνή και στην εμφάνιση άλλων δυνάμεων με χαρακτηριστικά που φαινομενικά δεν ανταποκρίνονται στα γνωστά που επιτάσσει η γεωπολιτική, όπως τουλάχιστον αυτή διαμορφώνεται κατά την διάρκεια του προηγούμενου αιώνα.
Ο 21ος αιώνας έχει να επιδείξει μεταξύ των άλλων, μετά την πρώτη δεκαετία του, μερικές ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, με κυριότερες στο οικονομικό πεδίο τις χρεοκοπίες της Ελλάδος και της Κύπρου.
Στον τομέα των πολιτικών εξελίξεων σημαδεύεται από την παρ’ ολίγον επικράτηση των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο και την απόπειρα μετατροπής της σε ισλαμικό κράτος με θεοκρατικό καθεστώς, την σταδιακή μετεξέλιξη της Τουρκίας σε χώρα με ισλαμικό καθεστώς κατά τα πακιστανικά πρότυπα και βέβαια τον μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο στην Συρία.
Στο περιβάλλον αυτό, το οθωμανικό μεγαλείο που προβάλλει ο Ερντογάν (και όχι μόνον για προεκλογικούς λόγους) αποκλείει προς το παρόν την στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής σε σχέσεις που αποκλείουν την πρωτοκαθεδρία και επιβάλλουν την αλληλεξάρτηση.
Επιπλέον, η Τουρκία οραματίζεται την ανάδειξή της σε περιφερειακή υπερδύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, υιοθετώντας πρότυπα της γεωπολιτικής του προηγούμενου αιώνα και αδιαφορώντας για τις εξελίξεις που επιβάλλουν διαφορετικές προσεγγίσεις.