Τὸ 1960 ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης (1927-2001), μεγάλος ἑλληνοαμερικανὸς θεολόγος καὶ μετέπειτα καθηγητὴς τῆς δογματικῆς στὴ θεολογικὴ σχολὴ τοῦ Α.Π.Θ. σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν λόγιο ἁγιορείτη μοναχὸ Θεόκλητο Διονυσιάτη ἔκανε ἔκκληση τὸ Ἅγιο Ὄρος νὰ στείλει μοναχοὺς καὶ νὰ ἱδρυθεῖ ἕνα τουλάχιστον ἢ περισσότερα -ἂν ἦταν δυνατὸν- μοναστήρια στὴν Ἀμερική.
Ὁ π. Ἰωάννης ἔλεγε ὅτι χωρὶς μοναχισμὸ καὶ προβολὴ τοῦ ἀσκητικοῦ πνεύματος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ Ὀρθοδοξία στὴν Ἀμερικὴ θὰ ἐκλείψει ἢ θὰ μεταβληθεῖ σὲ κάτι ἄλλο. Θὰ καταντήσει σὰν τὸν παπισμὸ καὶ σὰν τὸν προτεσταντισμό, ποὺ ἔχουν καταργήσει κάθε νηστεία καὶ ἀσχολοῦνται μὲ ὁ,τιδήποτε ἄλλο ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἄσκηση καὶ τὴ νήψη (πρβλ, μοναχοῦ Νικοδήμου Μπιλάλη, Ὅσιος Ἀθανάσιος Ἀθωνίτης, τόμος 1ος, Ἅγιον Ὄρος, Ἀθῆναι 1975 σελ. 274-275).
Αὐτὸ ποὺ ζητοῦσε ὁ π. Ἰωάννης τὸ 1960, καὶ δυστυχῶς τὸ Ἅγιον Ὄρος δὲν μπόρεσε νὰ τὸ ἱκανοποιήσει, τὸ πραγματοποίησε ὁ Θεὸς δεκατέσσερα χρόνια μετά, ἥσυχα καὶ χωρὶς τυμπανοκρουσίες καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθεῖ κανείς. Τὸ 1979 φθάνει στὸν Καναδᾶ, γιὰ λόγους ὑγείας, ὁ ἱερομόναχος π. Ἐφραίμ, ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μ. Φιλοθέου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πνευματικὸ τέκνο τοῦ ἡσυχαστοῦ Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος ἀνακαίνισε καὶ ἐπάνδρωσε μὲ μοναχούς του, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν μονὴ τοῦ Φιλοθέου καὶ τὶς μονὲς Καρακάλλου, Ξηροποτάμου καὶ Κωνσταμονίτου. Ἦταν γνήσιος ἐκπρόσωπος τῆς παλαιᾶς ἁγιορείτικης παραδόσεως καὶ ὁ ἐκ τῶν κυρίων παραγόντων τῆς ἀναστηλώσεως καὶ ἀνασυγκροτήσεως τοῦ ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ.
Ὁ π. Ἐφραίμ, μόλις ἔφθασε στὸν Καναδᾶ καὶ ἄρχισε τὶς ἐξετάσεις στοὺς γιατροὺς συγχρόνως ἄρχισε νὰ ἐξομολογεῖ νὰ νουθετεῖ νὰ διδάσκει τοὺς ἀποδήμους Ἕλληνες ποὺ βρισκόταν ἐκεῖ. Ἡ ποιμαντική του δράση, κατόπιν προσκλήσεων, ἀπὸ τὸν Καναδὰ ἐξαπλώθηκε στὶς Η.Π.Α. Ἔκτοτε οἱ ἐπισκέψεις συνεχίσθηκαν καὶ ἡ ποιμαντικὴ προσφορὰ τοῦ ὅλο καὶ αὐξανόταν. Τότε σιγὰ-σιγὰ ἄρχισε νὰ καλλιεργεῖται ἡ σκέψη νὰ ἱδρυθεῖ μοναστήρι στὴν Ἀμερική, ὥστε ὁ ἑλληνισμὸς νὰ ἔχει μία μόνιμη βάση ἀνεφοδιασμοῦ. Πράγματι ἄρχισαν ἐνέργειες καὶ ἱδρύθηκαν στὴν ἀρχὴ δύο μοναστήρια, τὸ ἕνα στὸ Μόντρεαλ τοῦ Καναδᾶ καὶ τὸ ἄλλο στὸ Πίτσμπουρκ τῶν Η.Π.Α. Τὸ θεοπρόβλητο αὐτὸ πείραμα εἶχε μεγάλη ἐπιτυχία καὶ συνεχίσθηκε μὲ τὴν ἵδρυση καὶ ἄλλων μοναστηριῶν, μὲ ἀποτέλεσμα σήμερα νὰ ὑπάρχουν 19 μοναστήρια καὶ νὰ δημιουργοῦνται ἄλλα δύο αὐτὴ τὴ στιγμή. Καὶ οἱ προτάσεις καὶ οἱ δωρεὲς γαιῶν -καὶ μάλιστα ἀπὸ ἑτεροδόξους καὶ ἀλλοθρήσκους- συνεχίζονται καὶ ὑπάρχει προοπτικὴ ἱδρύσεως καὶ ἄλλων.
Προσφάτως ὁ π. Ἐφραὶμ δέχθηκε πρόσκληση νὰ ἱδρύσῃ μονὴ καὶ σὲ ἄλλη ἤπειρο. Ἂς εὐχηθοῦμε καὶ ἡ πρόσκληση αὐτὴ νὰ πραγματοποιηθεῖ. Οἱ ἐκτάσεις ποὺ ἐκτείνονται τὰ μοναστήρια αὐτά, εἶναι τεράστιες 400-1500 στρέμματα. Πρόσφατα Ἑβραία δώρισε 2.000 στρέμματα στὸ Νέο Μεξικό, γιὰ νὰ ἱδρυθῇ καινούργιο μοναστήρι. Τὰ μοναστήρια εἶναι καὶ ἀνδρικὰ καὶ γυναικεῖα. Οἱ μοναχοὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα εἶναι ἐλάχιστοι, ἡ πλειονότητα τῶν μοναχῶν ἀποτελεῖται ἀπὸ γηγενεῖς ὀρθοδόξους της Ἀμερικῆς διαφόρων ἐθνοτήτων καὶ ἀπὸ προσηλύτους. Ἔχουν γίνει ὀρθόδοξοι, Μορμόνοι, Μουσουλμάνοι, Ἰνδοί, Ἑβραῖοι, Παπικοί, Προτεστάντες. Ἡ γλώσσα τῶν ἀκολουθιῶν εἶναι ἡ ἑλληνική, δίχως λέξη ἀγγλικά, καθὼς ὅλοι οἱ μοναχοὶ μαθαίνουν τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα καὶ τὴν βυζαντινὴ μουσική.
Μιὰ διήγηση γιὰ τὶς μεγάλες ἀλλαγές
Ὁ π. Ἀντώνιος Μοσχονᾶς, συνταξιοῦχος ἐφημέριος στὸ Tucson, ἀπὸ τοὺς βασικοὺς συνεργάτες καὶ συμπαραστάτες τοῦ Γέροντα Ἐφραὶμ στὴν περιοχή, ἀναφέρει ὅτι: «ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἀρχιερεῖς στὴν Ἀμερικὴ γιὰ 70 χρόνια περίπου προσπαθούσαμε νὰ φέρουμε τὸν κόσμο στὶς ἐκκλησίες κάνοντας φεστιβάλ. Δηλαδὴ διοργανώναμε γιορτὲς καὶ πανηγύρια καὶ προσφέραμε ποτά, φαγητά, χαρά, διασκέδαση καὶ ἄλλα παρόμοια. Εἴχαμε ξεχάσει τὴν προσευχὴ τὸ κομποσχοίνι, τὴν ἐξομολόγηση τὴ νηστεία, τὴν ἄσκηση, τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Τὸ σπουδαιότερο, δὲν ἀφήναμε νὰ δημιουργηθοῦν μοναστικὰ κέντρα. Τὰ θεωρούσαμε ὅτι δὲν χρειάζονται καὶ ὅτι δὲν ἔχουν νὰ προσφέρουν τίποτα στὴν Ἐκκλησία μας.
Καὶ ἦρθε ἕνα μικροσκοπικὸ ἀνθρωπάκι χωρὶς κοσμικὲς σπουδές, χωρὶς πτυχία θεολογίας, χωρὶς νὰ ἔχει ρηξικέλευθες καὶ καινοτόμους ἰδέες, ὅπως πιστεύαμε ὅτι ἔχουμε ἐμεῖς καὶ μᾶς θύμισε τὴν παράδοσή μας. Δὲν πούλησε σουβλάκια, γύρο, μουσακᾶ, μπακλαβάδες καὶ τὰ ἄλλα φαγητὰ τῆς ἑλληνικῆς κουζίνας, ἀλλὰ πούλησε, ἢ μᾶλλον προσέφερε δωρεάν, τὸν ξεχασμένο Χριστὸ τῆς Ὀρθοδοξίας. Δὲν κάλεσε σὲ χοροὺς καὶ διασκεδάσεις, ἀλλὰ σὲ ἀγρυπνίες καὶ νηστεῖες.
Καὶ ὁ κόσμος, φωτισμένος ἀπὸ τὸ Θεό, τὸν πλαισίωσε καὶ τὸν περιτριγύρισε καὶ τὸν ἐνίσχυσε. Ἡ κοσμοσυρροὴ ποὺ παρατηρεῖται εἶναι ἄνευ προηγουμένου. Ἡ Ἀμερικὴ ποὺ προσπαθοῦσε νὰ ξεφύγει ἀπὸ τὴν καταναλωτικὴ κοινωνία, τὴν ἀφθονία καὶ τὸν κόρο τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, μὲ κινήματα ὅπως τῶν hippies καὶ τὴ στροφὴ πρὸς τὶς ἀνατολικὲς θρησκεῖες, ἄρχισε νὰ ἀνακαλύπτει τὸν γνήσιο καὶ ἀρχέγονο χριστιανισμὸ τῆς Ὀρθοδοξίας μας.
Ὁ π. Ἐφραὶμ ἦρθε καὶ ἔκανε μία μεγάλη σκάλα ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό. Μᾶς ἔδωσε τὴν δυνατότητα ἐδῶ στὴν Ἀμερικὴ ν᾿ ἀνεβαίνουμε πάνω στὸν οὐρανὸ μὲ τὰ μέσα τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως. Τὸ μοναστήρι, τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου ἐδῶ στὴν Ἀριζόνα, κτίσθηκε μὲ σημεῖα ποὺ ἔδειξε ὁ Θεός. Ὅταν ἦρθε ὁ Γέροντας στὴν περιοχή μας καὶ ἔψαχνε γιὰ μέρος ποὺ θὰ ἔκτιζε τὴ νέα μονή, ἐνῶ προσπαθοῦσε νὰ πάει ἀλλοῦ, ἔχασε τὸ δρόμο του καὶ ἦρθε ἐδῶ. Ἔμεινε κατενθουσιασμένος. Ἀμέσως πήγαμε σὲ κτηματομεσίτη τῆς περιοχῆς γιὰ νὰ δοῦμε τί μπορούσαμε νὰ ἀγοράσουμε. Ὅταν φθάσαμε στὸ μέρος ποὺ κτίσθηκε τὸ μοναστήρι ἀργότερα, ἐνῶ μιλούσαμε μὲ τὸν κτηματομεσίτη, ἀκούσαμε νὰ χτυπᾶνε καμπάνες ὅπως χτυπᾶνε οἱ καμπάνες τῆς Φιλοθέου. Ὁ Γέροντας εἶπε τότε: «ἐδῶ θὰ τὸ κτίσουμε». Τὸ εἶπα στὸν ἀείμνηστο Ἀντώνιο, ἐπίσκοπο τοῦ Σὰν Φρανσίσκο, στὸν ὁποῖο ὑπαγόμαστε καὶ κεῖνος εἶπε μέσα του «Κεφαλλονίτικη φάρσα», διότι εἶμαι ἀπὸ τὴν Κεφαλλονιά.
Μετὰ δύο χρόνια ὅμως, ἐνῶ πηγαίναμε στὸ μοναστήρι καὶ σταματήσαμε λίγο πρὶν φθάσουμε νὰ φορέσουμε τὰ ράσα μας, γιατὶ φορούσαμε λαϊκὰ ροῦχα ὅπως συνηθίζουμε ἐδῶ στὴν Ἀμερική, ἄκουσε τὶς καμπάνες καὶ ὁ δεσπότης. Εἶχε δώσει ἐντολὴ στὸν ἡγούμενο νὰ μὴν κάνουν ἐπίσημη ὑποδοχή, γι᾿ αὐτὸ ὅταν φθάσαμε τὸν μάλωσε. Ἐκεῖνος ὅμως ἀπάντησε ὅτι δὲν χτύπησαν τὶς καμπάνες καὶ ὅτι οἱ πατέρες εἶναι στὰ κελλιά. Τότε ὁ δεσπότης κατάλαβε τί συνέβη καὶ μοῦ ἐξομολογήθηκε τί εἶχε σκεφθεῖ ὅταν τοῦ ἀνακοίνωσα τί εἶχε συμβεῖ σὲ μᾶς. Ὁ ἐπίσκοπος Ἀντώνιος ὅταν γνώρισε τὸν π. Ἐφραὶμ καὶ τὸ ἔργο του, μοῦ εἶπε: «ὁ Ἐφραὶμ θὰ γεμίσει τὴν Ἀμερικὴ μὲ μοναστήρια. Πόσο τυχεροὶ εἴμαστε, ποὺ ἔχουμε γνωρίσει καὶ περπατᾶμε καὶ μιλᾶμε καὶ εὐλογούμεθα ἀπὸ ἕνα ζωντανὸ ἅγιο».
Ἂς εὐχηθοῦμε τὸ «Γκρὰντ Κάνυον» τῆς Ὀρθοδοξίας μας, τὰ Ὀρθόδοξα μοναστήρια τῆς Ἀμερικῆς, νὰ πολλαπλασιασθοῦν ἀριθμητικὰ καὶ νὰ προοδεύουν συνεχῶς ποιοτικά. Δὲν ξέρουμε ποιὲς εἶναι οἱ βουλὲς τοῦ Κυρίου μας.
«Μπορεῖ στὸ μέλλον ἡ Ἀμερικὴ νὰ γίνει μία νέα Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία»
πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης, καθηγητὴς θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.
[the_ad id=”154252″]