Όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί βιώσαμε και φέτος την κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας, τα Θεία Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος υπήρξαν κάποιες παραφωνίες μιας ελάχιστης μειοψηφίας που δηλώνουν άθεοι χωρίς βέβαια να κατανοούν τι σημαίνει αυτό.
Ας δούμε λοιπόν τι είναι ο Αθεϊσμός:
Αθεϊσμός σημαίνει η άρνηση πίστης στην ύπαρξη Θεών ή Θεού. Αθεϊσμός, υπό την ευρύτερη έννοια, ονομάζεται η απουσία πίστης σε ύπαρξη θεοτήτων. Υπό μια πιο στενή έννοια, ο αθεϊσμός δηλώνει την απόρριψη της πίστης στην ύπαρξη θεοτήτων. Σε ακόμη πιο στενή έννοια, ο αθεϊσμός λαμβάνει τη συγκεκριμένη θέση πως δεν υπάρχουν θεότητες.
Παρόλο που η πρώτη χρήση της λέξης «αθεϊσμός» εντοπίζεται τον 16ο αιώνα στη Γαλλία, ιδέες που σήμερα θα αναγνωρίζονταν ως αθεϊστικές υπήρχαν στην αρχαία Ινδία και αρχαία Ελλάδα.
Πρώιμη Ινδική Θρησκεία
Αθεϊστικές σχολές σκέψεις βρίσκονται στην ιστορία της Ινδίας από την εποχή της βεδικής περιόδου.
Ανάμεσα στις έξι ορθόδοξες σχολές ινδουϊστικής φιλοσοφίας, η αρχαιότερη, η Samkhya, δεν αποδέχεται Θεό, και η πρώιμη Mimamsa επίσης απορρίπτει την έννοια του θεού.
Η πλήρως υλιστική και αντιθεϊστική φιλοσοφία Cārvāka (ή Lokāyata) εμφανίστηκε στην Ινδία περίπου τον 6ο αιώνα π.Χ και είναι η πλέον αθεϊστική φιλοσοφία στην Ινδία, παρόμοια με την ελληνική Κυρηναϊκή σχολή. Αυτός ο κλάδος της Ινδικής φιλοσοφίας χαρακτηρίζεται ως ετερόδοξος, λόγω της απόρριψης της εξουσίας του Βέδα, και άρα δεν εντάσσεται στις έξι ορθόδοξες σχολές του Ινδουϊσμού, αλλά είναι αξιοσημείωτη ως τεκμήριο του υλιστικού κινήματος εντός του Ινδουϊσμού.
Ο Satischandra Chatterjee[α] , εξηγεί πως η κατανόηση μας για τη φιλοσοφία της Cārvāka είναι αποσπασματική, βασισμένη κυρίως στην κριτική από άλλες σχολές, καθώς έχει πλέον εκλείψει ως ζώσα φιλοσοφία.
Άλλες ινδικές θρησκείες που θεωρούνται αθεϊστικές είναι η κλασσική Samkhya και η πούρβα μιμάμσα. Η απόρριψη ενός προσωπικού θεού- δημιουργού στην Ινδία, συναντάται και στον Τζαναϊσμό και τον Βουδισμό.
Κλασική Αρχαιότητα
Ο δυτικός αθεϊσμός έχει τις ρίζες του στην αρχαιοελληνική προσωκρατική φιλοσοφία αλλά ο αθεϊσμός με τη σύγχρονη έννοια ήταν ανύπαρκτος ή εξαιρετικά σπάνιος στην Αρχαία Ελλάδα. Οι προσωκρατικοί ατομικοί φιλόσοφοι, όπως ο Δημόκριτος προσπάθησαν να εξηγήσουν τον κόσμο με ένα εντελώς υλιστικό τρόπο και ερμήνευσαν τη θρησκεία ως ανθρώπινη προσπάθεια να κατανοήσει τα φυσικά φαινόμενα αλλά δεν αρνήθηκε ξεκάθαρα την ύπαρξη των θεών.
Μεσαίωνας και Αναγέννηση
Στην Ευρώπη, οι αθεϊστικές απόψεις ήταν πολύ σπάνιες κατά τον Μεσαίωνα· η μεταφυσική και η θεολογία ήταν τα κύρια σημεία στα οποία εστιαζόταν το ενδιαφέρον εκείνης της εποχής. Υπήρξαν ωστόσο κινήματα ή και αυτόνομοι μελετητές οι οποίοι εξέφρασαν ετερόδοξες απόψεις π.χ. κατά πόσο μπορούμε να γνωρίζουμε τον Θεό, για τη φύση κ.α. Αυτό οδήγησε αργότερα σε διαχωρισμό της θρησκείας από την λογική και επηρέασε το έργο επόμενων θεολόγων όπως οι Μαρτίνος Λούθηρος, Jan Hus κ.α.
Κατά την Αναγέννηση διευρύνθηκαν τα όρια της ελεύθερης σκέψης. Άτομα όπως τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, αναζήτησαν πειραματική επιβεβαίωση των θεωριών και αρνήθηκαν την επίκληση της αυθεντίας των θρησκευτικών θεωρημάτων. Άλλοι κριτικοί της θρησκείας και της εκκλησίας τότε ήταν οι Νικολό Μακιαβέλι, Bonaventure des Périers, Μονταίνιος, και Φρανσουά Ραμπελαί.
Θα κάνουμε μια παύση εδώ ώστε να εξαγάγουμε κάποια συμπεράσματα.
Το πρώτο συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι πως παρόλο που ακόμη και στη αρχαιότητα υπήρχε η έννοια του αθεϊσμού, η συντριπτική πλειοψηφία των αρχαίων πολιτισμών ήσαν ένθεοι. Το συμπέρασμα λοιπόν αυτό ακυρώνει τα επιχειρήματα των αθεϊστών πως τάχατες η θρησκεία είναι εχθρικά τοποθετημένη απέναντι στην επιστήμη και στην πρόοδο. Η επιστήμες ξεκίνησαν από την Βαβυλώνα, προχώρησαν στην Αίγυπτο και άνθισαν στην Αρχαία Ελλάδα σε περιβάλλον δηλαδή που μόνο άθεο δεν θα το χαρακτήριζε κάποιος.
Το δεύτερο συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι πως ο σύγχρονος αθεϊσμός ως φιλοσοφικό ρεύμα ξεκίνησε από τη Δύση καθώς η παπική Εκκλησία και η σχολαστική θεολογία της προσπαθούσε να ερμηνεύσει τα πάντα μέσα από την Αγία Γραφή. Το αντίθετο βέβαια συμβαίνει με την Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία από την αρχή ξεχώρισε τα πράγματα λέγοντας πως, Ουδεμία σχέση υπάρχει μεταξύ κτιστού και Ακτίστου και πως ο Θεός δεν ανακαλύπτεται αλλά Αποκαλύπτεται.
Κατά την Ορθοδοξία οποιαδήποτε προσπάθεια «ανακάλυψης» Του Θεού υπό το πρίσμα της Επιστήμης ή της Φιλοσοφίας είναι τουλάχιστον μάταιη διότι ,Θεός που αποδεικνύεται πως υπάρχει ή πως δεν υπάρχει, δεν υπάρχει! (Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος).
Η Ορθοδοξία δεν είναι ούτε θρησκεία, ούτε φιλοσοφικό σύστημα, είναι μέθοδος ψυχοθεραπευτική όπως έλεγε ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Μια μέθοδος που έχει σαν σκοπό να απαλλάξει τον άνθρωπο από τα κατώτερα ζωικά ένστικτα – όπως θα έλεγαν οι φιλόσοφοι – και να τον ανακαινίσει εις Τύπον Χριστού.
Οι αθεϊστές στον αγώνα τους ώστε να αποδείξουν πως δεν υπάρχει Θεός έχουν δυο εργαλεία, αυτό της φιλοσοφίας και αυτό της Επιστήμης. Το πρόβλημα είναι πως και τα δυο είναι ακατάλληλα διότι ο Θεός δεν γίνεται αντιληπτός από την ανθρώπινη νόηση, ενώ η επιστήμη με τις ανακαλύψεις τον τελευταίων 150 ετών δεν μπορεί ακόμα να καταλάβει τι είναι το Σύμπαν, πως λοιπόν θέλει να διερευνήσει το Μέγα Μυστήριο της Θεότητος;
Τι μένει; Μα φυσικά η ειρωνεία, η χλεύη, η επιθετικότητα και το μίσος κατά της Ορθοδοξίας. Τι άλλο θα μπορούσε άλλωστε να μείνει…
(Συνεχίζεται)
Σύνταξη orthodoxia.online