Ἀκοῦμε πολλοὺς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας ὅτι ἡ νηστεία δὲν προσφέρει τίποτα στὸν ἄνθρωπο. Τί θὰ τοὺς ἀπαντήσουμε; Δὲν θὰ τοὺς ποῦμε δικά μας λόγια. Θὰ τοὺς ἀναφέρουμε λόγια της Γραφῆς καὶ τῶν ἁγίων Πατέρων γιὰ νὰ τοὺς πείσουμε- ἂν βεβαίως τοῦτο εἶναι δυνατόν- ὅτι ἡ νηστεία εἶναι εὐεργετικὸς θεσμὸς στὸν ἄνθρωπο.
Τί βεβήλωσε, ρωτᾶ ὁ Μέγας Φωστὴρ τῆς Καισαρείας, ἅγιος Βασίλειος, τὸν Ἠσαῦ καὶ τὸν ἔκανε δοῦλο τοῦ ἀδελφοῦ του; Μὰ τί ἄλλο παρὰ ἕνα φαγητὸ ποὺ ἔφαγε ἀπὸ λαιμαργία πουλώντας τὰ πρωτοτόκια; (Γεν. 25, 30-34). Ἡ λαιμαργία κάνει τὸν ἄνθρωπο ἄπληστο κάνοντάς τον νὰ λέει τὸ ρητὸ τῶν Στωϊκῶν φιλοσόφων, «φάγωμεν, πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκωμεν».
Ἀλλὰ δὲν εἶναι μόνο αὐτὸ τὸ παράδειγμα. Αὐτὸ δείχνει τί παθαίνει ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἐγκρατεύεται. Δὲν πρέπει ποτὲ νὰ ξεχνοῦμε τὸ πῶς γεννήθηκε ὁ Προφήτης Σαμουήλ. Ἡ νηστεία τῆς μητέρας του σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴ θερμή της προσευχὴ πρὸς τὸν Κύριο ἔδωσαν στὴν ἀνθρωπότητα αὐτὸν τὸν μεγάλο προφήτη (Α´ Βασιλ. α´, 13-16). Διαβάζοντας πάλι στοὺς Κριτὲς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης βλέπουμε καὶ τὸ ἄλλο θαῦμα. Ὁ Σαμψῶν μὲ τὴ νηστεία γίνεται ἀκαταμάχητος ἀκόμα ἀπὸ τὴ κοιλιὰ τῆς μητέρας του. Ἡ νηστεία, λέει ὁ ἅγιος Βασίλειος, τὸν γέννησε, τὸν θήλασε, τὸν ἔκανε ἄνδρα. Ἡ νηστεία γεννᾶ προφῆτες, δυναμώνει δυνατούς, δίνει φώτιση σοφίας στοὺς νομοθέτες νὰ νομοθετοῦν σωστά, προφυλάσσει τὸν ἄνθρωπο νὰ στέκει μακριὰ τῆς ἁμαρτίας καὶ τὸν προετοιμάζει νὰ εἶναι εὐσεβής, νηφάλιος, σώφρων.
Καὶ τὸ ὅτι οἱ προφῆτες μετὰ ἀπὸ αὐστηρὰ νηστεία ἔκαναν μεγάλα θαύματα, ὅπως γιὰ παράδειγμα ὁ ἅγιος Προφήτης Ἠλίας ποὺ ἔκλεισε τοὺς οὐρανοὺς γιὰ τριάμισυ χρόνια καὶ δὲν ἔβρεξε, ἀποδεικνύει ὅτι ἡ νηστεία συνδέεται ἄρρηκτα μὲ τὴν προσευχή. Ὁ προσευχόμενος πρέπει νὰ εἶναι καὶ νηστευτής. Ἀλλὰ καὶ ὁ νηστευτὴς γιὰ νὰ ἔχει εὐεργετικὴ ἐπίδραση πάνω του ἡ νηστεία, ὅπως ἄλλωστε εἴπαμε, δὲν πρέπει νὰ μὴν εἶναι ὑποκριτής, φιλάργυρος καὶ ἄνθρωπος μίσους ἀλλὰ ἀγάπης. καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ προφήτη Ἠλία φαίνεται ἡ ἀγάπη τοῦ νηστευτῆ προφήτη ποὺ παρακάλεσε μετὰ ἀπὸ νηστεία τὸ Κύριο νὰ βρέξει γιὰ νὰ πάψει ἡ ξηρασία στὴ γῆ. Ἀλλὰ καὶ οἱ τρεῖς Παῖδες ποὺ ρίχτηκαν ἀπὸ τὸν Ναβουχοδονόσορα στὴν κάμινο τοῦ πυρὸς καὶ δὲν κάηκε οὔτε τρίχα ἀπὸ τὸ δέρμα τους ποῦ νομίζετε ὅτι ὀφείλεται τὸ θαῦμα αὐτό; Μὰ ποῦ ἀλλοῦ· στὴ νηστεία τους. Στὸ παλάτι ὁ βασιλιὰς τοὺς ἔδιδε τὰ πάντα ἀλλὰ αὐτοὶ τηρώντας τὴν ἐντολὴ τῆς νηστείας ἐνήστευαν. Ἔτσι ὁ Θεὸς τοὺς κράτησε ἀβλαβεῖς μέσα στὸ καμίνι.
Καὶ ἂν ἡ νηστεία εἶναι τόσο ὠφέλιμος στὴ Παλαιὰ Διαθήκη, τί νὰ πεῖ κανεὶς γιὰ τὴ νηστεία ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ καὶ μετά, τὴ νηστεία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Πρῶτος νήστευσε ὁ Χριστὸς στὴν ἔρημο γιὰ νὰ διδάξει καὶ μᾶς ὅλους, κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, ὅτι ἡ νηστεία χρειάζεται στὴ ζωή μας γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ ἐλεοῦμε καὶ νὰ τηροῦμε τὴν σύσταση τοῦ Ἀπ. Παύλου «ἔχοντες διατροφὰς καὶ σκεπάσματα τούτοις ἀρκεσθησόμεθα» (Α´ Τιμ. 6,8) τὴ σύσταση τῆς λιτότητας.
Ἡ νηστεία ἀνεβάζει τὴν προσευχή μας στὸν οὐρανό. Γι᾿ αὐτὸ ὁ ἱερέας ποὺ τελεῖ τὴν ἀναίμακτη Λατρεία ἐμπρὸς στὸ Ἱερὸ Θυσιαστήριο, πρὶν τὴν τελέσει, πρέπει νὰ ἔχει νηστεύσει. Ἕνα σπίτι, λέει ὁ ἅγιος Βασίλειος, εἶναι πιὸ ἀσφαλὲς μὲ τὴ νηστεία, διότι οἱ σύζυγοι κρατοῦν διὰ τῆς νηστείας καλὰ τὰ χαλινάρια τῆς οἰκονομίας τοῦ οἴκου. Μὲ ἕνα λόγο τὰ αἰτήματά μας φτάνουν καλύτερα στὸ Θρόνο τοῦ Θεοῦ ἂν νηστεύουμε καὶ ἀγαθοεργοῦμε.
Ἀρχιμανδρίτης Κοσμᾶς Λαμπρινός, Ἱεροκήρυξ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φλωρίνης