Η Μονή της Χώρας, τώρα γνωστή ως Καριγιέ Τζαμί (στα τουρκικά: Kariye Camii ή Kariye Müzesi), ήταν ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη, μετασχηματίστηκε από τους Οθωμανούς σε τζαμί κατά τον 16ο αιώνα.
Από το 1958, λειτουργεί ως μουσείο, ωστόσο, μετά την απόφαση του τουρκικού Ανώτατου Δικαστηρίου το 2019 και την δημοσίευση του σχετικού διατάγματος στο ΦΕΚ, αναμένεται να μετατραπεί σε τέμενος.
Η μονή χτίστηκε στη θέση της σημερινής συνοικίας Εντιρνέ Καπού, νότια του Κεράτιου κόλπου και σε κοντινή απόσταση από τα Θεοδοσιανά τείχη.
Το μνημείο σήμερα είναι γνωστό με το όνομα Μουσείο Χώρας. Ο κύριος ναός δεν είναι επισκέψιμος αυτήν την περίοδο, καθώς βρίσκεται υπό ανακαίνιση, ενώ και η εξωτερική του παρουσία είναι καλυμμένη για εργασίες αναστήλωσης.
Πώς απέκτησε την ονομασία της;
“Χώρα” ή “Χωρίον” χρησιμοποίησαν οι Βυζαντινοί για να αναφερθούν στην έξω από τα τείχη περιοχή, και η ονομασία της μονής πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι υπήρχε προηγούμενος ναός έξω από τα τείχη του Κωνσταντίνου Α’.
Όταν ο Θεοδόσιος Β’ κατασκεύασε τα νέα τείχη της Κωνσταντινούπολης, η μονή διατήρησε το παραδοσιακό όνομα “εν τη Χώρα”, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν εντός των οχυρώσεων.
Πάνω από τη μεγάλη είσοδο, από την οποία εισέρχονταν στον ναό, βρίσκεται το ψηφιδωτό του Θεοδώρου του Μετοχίτη, που απεικονίζει τον Μετοχίτη να προσφέρει στον Σωτήρα Χριστό ένα μοντέλο του ναού.
Ο ναός είχε δύο νάρθηκες, οι οποίοι κοσμούνταν με μωσαϊκά και τοιχογραφίες του Θεοδώρου Μετοχίτη.
Τα ψηφιδωτά του εξωτερικού τμήματος αποτελούνται από έξι ημικύκλια, τα οποία απεικονίζουν τον Χριστό να θεραπεύει διάφορες ασθένειες. Επιπλέον, πολλές εικόνες διακοσμούν τις κυκλικές και τις επίπεδες επιφάνειες.
Οι εικόνες ανήκουν στις πιο όμορφες παραδείγματα της Βυζαντινής τέχνης. Τα χρώματα είναι ζωηρά, οι αναλογίες των μορίων είναι αρμονικές και η απεικόνιση των προσώπων είναι φυσική.
Ο μεσαίος κύκλος έχει μία ρωγμή που διασχίζει τον τοίχο. Στο εσωτερικό του ναού διατηρούνται διάφορα μαρμάρινα αγάλματα.
Οι Οθωμανοί έχουν καλύψει κάποιες επιφάνειες με ασβεστόλιθο.
Ιστορία
Η αρχική ιστορία της μονής δεν είναι πλήρως γνωστή, όπως αναφέρεται και στη Wikipedia. Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε στον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο ή, σύμφωνα με άλλες πηγές, από τον Κρίσπο, τον γαμπρό του αυτοκράτορα Φωκά (7ος αιώνας).
Σήμερα έχει αποδειχθεί ότι ο ναός κτίστηκε μεταξύ του 1077 και του 1081 από την Μαρία Δούκαινα, τη σύζυγο του Αλεξίου Α’ Κομνηνού, σε μία τοποθεσία όπου υπήρχαν προϋπάρχοντα κτίρια που χρονολογούνται από τον 6ο και τον 9ο αιώνα. Υπέστη σοβαρή ζημιά, πιθανώς λόγω σεισμού, και ανακαινίστηκε το 1120 από τον Ισαάκιο Κομνηνό.
Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της (1316-1321) και είχε την ευθύνη για την προσθήκη του εξωτερικού ναού, της νότιας παρεκκλησίας, καθώς και της διακόσμησης του ναού με υπέροχα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες.
Επιπλέον, κληροδότησε στη μονή σημαντική περιουσία, κατασκεύασε νοσοκομείο και δώρισε σημαντική συλλογή βιβλίων του, πράγμα που την έκανε να προσελκύσει αργότερα σημαντικούς λογίους.
Η μονή μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος με διαταγή του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β’ (1481-1512) και έγινε γνωστή ως Καριγιέ Τζαμί. Σημαντικό μέρος της διακόσμησης του ναού καταστράφηκε.
