Newsletter
ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ONLINE – ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΘΕΜΑΤΑ: Ο κάθε Χριστιανός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα λόγια για τον εαυτό του. Το να είσαι Χριστιανός σημαίνει να είσαι ταξιδιώτης.
Ένας από τους φημισμένους Πατέρες της Ερήμου στην Αίγυπτο του 4ου αι., ο αγ. Σεραπίων ο Σινδωνίτης, ταξίδευε μια φορά για προσκύνημα στη Ρώμη. Εκεί του είπαν για μια περίφημη έγκλειστη, μια γυναίκα που ζούσε πάντα σ’ ένα μικρό δωμάτιο, χωρίς ποτέ να βγαίνει έξω.
Δυσπιστώντας για τον τρόπο της ζωής της -γιατί ο ίδιος ήταν ένας μεγάλος περιπλανώμενος- ο Σεραπίων την επισκέφθηκε και τη ρώτησε: «Γιατί κάθεσαι εδώ;» κι εκείνη του απάντησε: «Δεν κάθομαι. Ταξιδεύω».
Δεν κάθομαι. Ταξιδεύω. Ο κάθε Χριστιανός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα λόγια για τον εαυτό του. Το να είσαι Χριστιανός σημαίνει να είσαι ταξιδιώτης.
Η κατάστασή μας, λένε οι Έλληνες Πατέρες, είναι σαν κι’ αυτή του Ισραηλιτικού λαού μέσα στην έρημο του Σινά. Ζούμε σε σκηνές, όχι σε σπίτια γιατί πνευματικά είμαστε πάντα σε κίνηση.
Ταξιδεύουμε μέσω του εσωτερικού χώρου της καρδιάς, σ’ ένα ταξίδι που δεν μετριέται με τις ώρες του ρολογιού μας ή με τις μέρες του ημερολογίου γιατί είναι ένα ταξίδι έξω απ’ το χρόνο και μέσα στην αιωνιότητα.
Έν’ από τ’ αρχαιότερα ονόματα για τον Χριστιανισμό ήταν απλώς «η οδός». «Εγένετο δε κατά τον καιρόν εκείνον», λέγεται στις Πράξεις των Αποστόλων, «τάραχος ουκ ολίγος περί της οδού» (19,23)· ο Φήλιξ, ο Ρωμαίος κυβερνήτης της Καισάρειας, αναφέρεται «ακριβέστερον ειδώς τα περί της οδού» 24,22).
Είναι μια ονομασία που δίνει έμφαση στον πρακτικό χαρακτήρα της Χριστιανικής πίστης. Ο Χριστιανισμός είναι κάτι περισσότερο από μια θεωρία για το σύμπαν, κάτι περισσότερο από διδασκαλίες γραμμένες στα χαρτιά· είναι ένα μονοπάτι που παίρνουμε ταξιδεύοντας -με τη βαθύτερη και ουσιαστικώτερη έννοια, η οδός της ζωής.
Υπάρχει μόνο ένα μέσο για ν’ ανακαλύψουμε την αληθινή φύση του Χριστιανισμού. Πρέπει ν’ ανοίξουμε το βήμα σ’ αυτό το μονοπάτι, να συντονιστούμε σ’ αυτόν τον τρόπο ζωής και μετά θ’ αρχίσουμε ν’ αντιλαμβανόμαστε μόνοι μας.
Όσο παραμένουμε έξω, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε σωστά. Βέβαια είναι ανάγκη να μας δοθούν οδηγίες πριν ξεκινήσουμε· είναι ανάγκη, να μας πουν ποιους δείκτες ν’ αναζητήσουμε, και πρέπει να έχουμε και συντρόφους. Πράγματι, χωρίς καθοδήγηση από άλλους είναι σχεδόν αδύνατο ν’ αρχίσουμε το ταξίδι. Αλλά οδηγίες που έδωσαν άλλοι ποτέ δεν μπορούν να είναι υποκατάστατο για την άμεση, την προσωπική εμπειρία.
Ο καθένας καλείται να επαληθεύσει για τον εαυτό του ό,τι έχει διδαχθεί, ο καθένας χρειάζεται να ξαναζήσει την Παράδοση που έχει λάβει. «Το Σύμβολο της Πίστεως», είπε ο Μητροπολίτης Φιλάρετος της Μόσχας, «δεν σου ανήκει αν δε το έχεις ζήσει». Κανείς δεν μπορεί να ταξιδεύει μ’ όλη του την άνεση σ’ αυτό το ταξίδι που είναι το πιο σημαντικό απ’ όλα. Κανείς δεν μπορεί να είναι Χριστιανός από δεύτερο χέρι. Ο Θεός έχει παιδιά, αλλά δεν έχει εγγόνια.
Σαν Χριστιανός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιθυμώ να υπογραμμίσω ιδιαίτερα αυτή την ανάγκη για ζωντανή εμπειρία. Στη Δύση του 20ου αιώνα σε πολλούς η Ορθόδοξη Εκκλησία φαίνεται κυρίως αξιόλογη για το πνεύμα της αρχαιότητάς της και για τον συντηρισμό· το μήνυμα των Ορθοδόξων στους Δυτικούς αδελφούς τους μοιάζει να είναι: «είμαστε το παρελθόν σας». Για τους ίδιους τους Ορθοδόξους όμως η προσήλωση στην Παράδοση δεν σημαίνει κατά κύριο λόγο την αποδοχή των τύπων ή των εθίμων από τις περασμένες γενιές, αλλά μάλλον την πάντοτε νέα, προσωπική και άμεση εμπειρία του Αγ. Πνεύματος στο παρόν, εδώ και τώρα.
Περιγράφοντας μιαν επίσκεψη σ’ ένα ξωκκλήσι στην Ελλάδα, ο John Betjeman τονίζει το στοιχείο της αρχαιότητος, αλλά τονίζει επίσης και κάτι περισσότερο:
[…] Μες το θολόχτιστο εσωτερικό η μέρα χάνεται. Εδώ, όπου προσεύχεσαι όταν ανάβεις ένα κερί, η φλόγα του κεριού φωτίζει τ’ αμυγδαλωτά μάτια των αγίων του τόπου που αντικρύζουν δίχως έκπληξη στους τοίχους ιστορημένα τα μαρτύριά τους, κι όπου φιλτραρισμένο, πέφτει αχνό το πρωϊνό φως της ημέρας.
Η φλόγα αποκαλύπτει εδώ τις ραγισμένες ζωγραφιές- γαλαζοπράσινο της θάλασσας, χρυσό και κόκκινο κι ανάμεσα να ξεχωρίζουν οι ίνες του ξύλου- με άπειρα (ίσως απ’ τον 14ον αιώνα ως σήμερα) φιλήματα επάνω τους. Έτσι γεναία υψώνεται το αρχαίο δένδρο με κλαδεμ’ απ’ τους διωγμούς και μ’ αίμα ποτισμένο, βυθίζοντας τις ζωντανές του ρίζες ίσαμε την προχριστιανικήν ιλύ. Δεν του χρειάζεται καμιά γραφειοκρατική πρόνοια. Είναι η δική του συνεχής ανάσταση…
Ο Betjeman εδώ επισύρει την προσοχή σε πολλά από κείνα που ένας Ορθόδοξος θεωρεί πολύτιμα: την αξία των συμβολικών χειρονομιών, όπως είναι το άναμα του κεριού· το ρόλο των εικόνων που εκφράζουν μιαν έννοια της τοπικής εκκλησίας σαν «ουρανού επί γης»· τη σημασία του μαρτυρίου μες την Ορθόδοξη εμπειρία κάτω από τους Τούρκους από το 1453, κάτω από τον Κομμουνισμό από το 1917.
Η Ορθοδοξία στο σύγχρονο κόσμο είναι πράγματι ένα «παλιό δένδρο». Αλλά περ’ απ’ την ηλικία υπάρχει ακόμη ζωτικότητα, μια «συνεχής ανάσταση»· και αυτό είναι που μετράει και όχι μόνη η αρχαιότητα.
Ο Χριστός δεν είπε, «Εγώ ειμί το έθιμον»· είπε, «εγώ ειμί η Ζωή».
Ο Ορθόδοξος Δρόμος – Κάλλιστος Γουέαρ, Επίσκοπος Διοκλείας
