Ἡ ἐξομολόγηση εἶναι ἡ οἰκειοθελής καί είλικρινής ἀποκάλυψη τῶν ἁμαρτιῶν, πού ἔχομε διαπράξει, χωρίς ντροπή καί διστακτικότητα ἀλλά μέ αὐτοκατηγορία καί συντριβή τῆς καρδιᾶς μπροστά στό πρόσωπο, πού ἔταξε ἡ Ἐκκλησία γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν.
Ἡ ἐξομολόγηση πρέπει νά εἶναι οἰκειοθελής καί είλικρινής γιά νά εἶναι ἀληθινή καί ἀποτελεσματική. Γιατί ἡ βιαστική καί ἀνειλικρινής ἐξομολόγηση εἶναι ἄκαρπη, ἐφόσον δέν εἶναι ὑπόδειξη τῆς καρδιᾶς καί ἔκφραση μετάνοιας κι ἔνδειξη πόθου γιά θεραπεία.
Ἡ ἐξομολόγηση πρέπει νά γίνεται χωρίς ντροπή καί διστακτικότητα, μέ παρρησία καί αὐτοκατάκριση, γιατί ἡ παρρησία εἶναι ἐκδήλωση τῆς ἀποστροφῆς πρός τήν ἁμαρτία καί διάθεση γιά τόν ἐξευτελισμό της. Ἡ ντροπή εἶναι ἔνδειξη ἔλλειψης θάρρους.
Ἡ ἐξομολόγηση πρέπει νά γίνεται μέ συντριβή τῆς καρδιᾶς, γιατί αὐτή μαρτυρεῖ τήν ἀληθινή μετάνοια κι ἐκφράζει τή θλίψη γιά τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο ζητεῖ νά ἐξευμενίσει. Ἡ ἐξομολόγηση χωρίς συντριβή τῆς καρδιᾶς εἶναι ἔνδειξη, λείπει ἡ βαθειά συναίσθηση τῆς ἐνοχῆς γιά τήν παράβαση τοῦ θείου νόμου.
Ἡ ἐξομολόγηση, πού ἔχει αὐτά τά ἀποδεικτικά στοιχεῖα τῆς πραγματικῆς μετάνοιας καί μεταμέλειας, εἶναι ἀληθινή καί τέλεια κι ἀποφέρει τούς σωτήριους καρπούς της. Συνεπῶς, ὁ ἐξομολογούμενος ὀφείλει νά προσέλθει στόν πνευματικό του πατέρα, νά ξεσκεπάσει τήν καρδιά του, νά φανερώσει τά ἀφανέρωτα καί τά κρυφά τους, χωρίς ντροπή καί διστακτικότητα μέ παρρησία καί μέ συντριβή καρδιᾶς καί νά ζητήσει νά ἱκανοποιήσει τή θεία εὐσπλαγχνία, γιά νά θεραπευτεῖ στήν ψυχή καί νά πετύχει τή σωτηρία.
Αὐτοί, πού ἁμάρτησαν κι ἀπό ντροπή δέν ἐξομολογοῦνται, παραδίνουν, γιά τήν ντροπή, τήν ψυχή τους στό θάνατο. Αὐτοί παθαίνουν τά ἴδια μέ τούς ἀρρώστους, πού ἀπό ντροπή δέν καταφεύγουν στούς γιατρούς κι ἐξαντλοῦνται άπό τήν ἀρρώστεια, ἡ ὁποία γρήγορα τούς στέλνει στόν ἅδη. Ὁ ἁμαρτωλός πρέπει νά ἐξομολογηθεῖ γιά νά σωθεῖ. Ὁ Θεός μέ τόν προφήτη Ἡσαΐα, δίνει τήν ἑξῆς ἐντολή: «Λέγε σύ πρῶτος τάς ἁμαρτίας σου, ὅπως δικαιωθῇς, ὅτι ἐγώ εἰμί ὁ ἐξαλείφων τάς ἁμαρτίας σου».
Γι᾿ αὐτούς, πού ντρέπονται καί δέν προσέρχονται στή σωτήρια ἐξομολόγηση, οἱ Ἅγιοι Πατέρες συμβουλεύουν αὐτά: «Ἡ ντροπή, ἄν βέβαια ντροπή μποροῦμε νά ὀνομάσουμε αὐτή τῆς ἐξομολόγησης, προξενεῖ δόξα καί χάρη», ὅπως λέει καί ὁ σοφός Σολομών: «Ὑπάρχει ἐντροπή, ἡ ὁποία εἶναι ἀξιοκατάκριτος ἁμαρτία. Ὑπάρχει ὅμως αἰδημοσύνη καί συστολή, ἡ ὁποία εἶναι διά τόν ἄνθρωπον δόξα καί χάρις».
Μή θεωρήσεις ὅτι δέν ἀξίζει νά ἐξομολογηθεῖς τήν ἁμαρτία σου, γιά ν’ ἀποφύγεις μέ τήν ἀπό δῶ ντροπή τήν ἀπό κεῖ ντροπή (ἐπειδή εἶναι μέρος κι αὐτό τῆς κόλασης ἐκείνης) καί θά φανεῖς ὅτι ἔχεις μισήσει πραγματικά τήν ἁμαρτία καί τήν ἐξευτέλισες καί τήν διαπόμπεψες, σάν ἄξια περιφρόνησης. Μᾶς προτρέπουν καί οἱ Ἅγιοι Πατέρες νά βιασθοῦμε ὅσο τό δυνατόν, γιατί στά ὅρια τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς περιόρισε ὁ Θεός τή σωτηρία. Νά τί λέει ὁ θεῖος Χρυσόστομος: «Δέν ὑπάρχει γιά τούς νεκρούς στόν ἅδη ἐξομολόγηση καί διόρθωση. Γιατί περιώρισε ὁ Θεός ἐδῶ μέν τή ζωή καί τά ἔργα καί κεῖ τήν ἐξέταση τῶν ἔργων, πού ἔχουν πραχθεῖ». Ὁ ἴδιος θεῖος Πατέρας διδάσκει, ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά διαφύγουμε τή ντροπή τῶν αἰσχρῶν πράξεών μας, γιατί, ἄν ἐδῶ ἀπό ντροπή δέν ἐξομολογηθοῦμε, θά ντραποῦμε ἐκεῖ ἐνώπιον πολλῶν μυριάδων. Νά τά λόγια τοῦ θείου Πατέρα: «Μπροστά στόν ἕνα δέν θέλουμε νά χυδαιολογοῦμε, μπροστά σέ τόσες μυριάδες ἐκεῖ τί θά κάνουμε;……
Σκέψου ποιό θά εἶναι τότε τό δικαστήριο, ἀναλογίσου ὅλα τά ἁμαρτήματα πού ἔκαμες. Καί ἄν ἀκόμα ὁ ἴδιος ξεχάσεις τά ἁμαρτήματα, ὁ Θεός ποτέ δέν θά τά ξεχάσει, ἀλλά θά τά στήσει ὅλα μπροστά στά μάτια μας, ἄν δέν προλάβουμε νά τά ἐξαλείψουμε τώρα μέ μετάνοια καί ἐξομολόγηση». Καί πάλι: «Πολλοί ἀπό τούς ἁμαρτωλούς λένε, εἶμαι γεμᾶτος ἀπό ρυπαρότητα· πῶς μπορῶ νά προσέλθω στό Θεό; πῶς μπορῶ νά τόν παρακαλέσω; Αὐτοί εἶναι ἄρρωστοι ἀπό διαβολική εὐλάβεια· καταφοβισμένος εἶσαι; γι’αὐτό πρόσελθε γιά ν’ ἀποκτήσῃς πολύ θάρρος· γιατί μήπως εἶναι ἄνθρωπος αὐτός μέ τόν ὁποῖο πρόκειται νά συνδιαλλαγῇς; Θεός εἶναι αὐτός πού θέλει περισσότερο νά σέ ἀπαλλάξῃ ἀπό τίς ἁμαρτίες· δέν ἐπιθυμεῖς σύ τήν ἀσφάλεια σου τόσο, ὅσο ἐκεῖνος ἐπιθυμεῖ τή σωτηρία σου». Καί ὁ σοφός Σειράχ παραγγέλει, λέγοντας: «Μή ἐντραπῇς νά ὁμολογήσῃς τάς ἁμαρτίας σου». Καί ὁ Ἰωβ: «ἐάν δέ μοῦ ἔτυχε νά ἁμαρτήσω, χωρίς νά τό θέλω καί ἔκρυψα τήν ἁμαρτία μου, ἄς μέ τιμωρήσῃ ὁ Θεός. Πότε ὅμως δέν ὑπεστάλην καί δέν ἐντράπηκα τον πολύν λαόν, ὥστε νά μήν ὁμολογήσω ἐνώπιον αὐτοῦ τό πταῖσμα μου».
Καί ὁ Μέγας Βασίλειος λέει, ὅτι ὀφείλουμε μέ παρρησία μέ τό στόμα νά ἐξομολογηθοῦμε, ἐπειδή μέ τό σῶμα ἁμαρτήσαμε καί νά τά λόγια του: «Διότι, ἐπειδή ἁμαρτήσαμε μέ τό σῶμα, ὅταν ὑποδουλώσαμεν τά μέλη μας εἰς τήν ἁμαρτίαν, διά νά πράξωμεν τήν ἀνομίαν μέ τό σῶμα καί νά ἐξομολογηθοῦμε, χρησιμοποιοῦντες τό ἴδιο ὄργανο γιά τή συγχώρηση τῆς ἁμαρτίας μέ τό ὁποῖο ἁμαρτήσαμε. Ἐκακολόγησες; Εὐλόγησε. Ἔγινες πλεονέκτης; Ἐπίστρεψέ τα. Ἐμέθυσες; Νήστευσε. Ὑπερηφανεύθης; Ταπεινώσου. Ἐφθόνησες; Ἐπαίνεσε. Ἐφόνευσες; Μαρτύρησε· ἤ κάνε ἐκεῖνα, πού εἶναι ἰσοδύναμα μέ τό μαρτύριο μέ τήν ἐξομολόγηση, βασάνισε τό σῶμα σου. Καί τότε μετά τήν ἐξομολόγηση εἶσαι ἄξιος νά ψάλλεις τό Θεό μέ δεκάχορδο ψαλτήρι».
Πρός αὐτούς πάλι, πού ἀναβάλλουν τήν ἐξομολόγησή τους άπό μέρα σε μέρα νά τί οἱ Πατέρες συμβουλεύουν: «Χρονοτριβώντας κι ἀποφεύγοντας νά ἐξομολογηθῇς τούς λογισμούς σου ἀπό τό ὅτι δέν ἔχεις καμμία ὠφέλεια, βεβαιώνεις ἔμπρακτα ὅτι ὁ ἐχθρός σοῦ ἀποκάλυψε τό μυστήριο καί φοβᾶσαι νά δυσαρεστήσῃς καί νά ἐκπέσῃς ἀπό τήν ἀγάπη του, ἄν ἤθελες βέβαια νά τό ἀποκαλύψεις σέ πνευματικούς ἄνδρες».
Ὁ δέ σοφός Σειράχ προτρέπει, λέγοντας: «Πρίν σέ κρίνῃ ὁ Κύριος, ἐξέτασε σύ τόν ἑαυτόν σου· καί κατά τήν ὥραν τῆς ἐπισκέψεως τοῦ Κυρίου, θά εὕρῃς ἐνώπιον του ἔλεος καί συγχώρησιν».
Καί ὁ Κύριος λέει: «Προσέχετε, ἀγρυπνεῖτε καί προσεύχεσθε· διότι δέν γνωρίζετε πότε εἶναι καιρός τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου. Καί διά νά ἐννοήσετε καλύτερον, θά συμβῇ κάτι ἀνάλογον μέ ἕναν ξενητεμένον ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἀφῆκε τό σπίτι του, ἐξουσιοδότησε τούς δούλους του νά τό χρησιμοποιοῦν καί είς τόν θυρωρόν ἔδωσε τήν ἐντολήν νά εἶναι ἄγρυπνος καί νά περιμένῃ. Ἀγρυπνεῖτε, λοιπόν, καί προσέχετε, διότι δέν γνωρίζετε πότε ὁ Κύριος τοῦ σπιτιοῦ ἔρχεται, ἀργά τό βράδυ ἤ τό μεσονύκτιον ἤ τά χαράματα, ὅταν θά λαλοῦν οἱ πετεινοί. Ἀγρυπνεῖτε, μήπως τυχόν ἔλθῃ αἰφνιδίως καί σᾶς εὕρῃ νά κοιμᾶσθε.
Αὐτά δέ πού λέγω εἰς σᾶς, τά λέγω εἰς ὅλους. Γρηγορεῖτε» (Μαρκ. 13, 33-37). Οἱ προσερχόμενοι πρός τήν ἐξομολόγηση ἀπό συνήθεια καί μέ πρόσχημα, αὐτοί πού ἐξομολογοῦνται χωρίς εἰλικρίνεια τά ἁμαρτήματα τους, ἥ ἀπό ντροπή τά ἀμβλύνουν καί τά δικαιολογοῦν, αὐτοί πού δικαιώνουν τούς ἑαυτούς τους καί κατηγοροῦν ἄλλους, αὐτοί τό Θεό ἐμπαίζουν, φερόμενοι παράλογα. Ἀλλ’ ὁ Θεός δέν ἐμπαίζεται, γιατί τά γνωρίζει ὅλα. Αὐτοί, πού ἀποκρύβουν τά ἁμαρτήματα τους, παθαίνουν τά ἴδια μέ τούς ἀρρώστους, πού ἀποκρύπτουν τίς ἀρρώστειες τους καί δέν φανερώνουν πρός τούς γιατρούς τήν ἀλήθεια ἀπό ντροπή, ἀλλά ἄν γίνεται κάποια θεραπεία στό πάθος τους, γίνεται καί σ’ αὐτούς, πού προσέρχονται καί στούς πνευματικούς γιατρούς καί ἀποσιωποῦν τήν ἀλήθεια.
Πρός ὅλους αὐτούς ὁ Δαυΐδ προβάλλει τό προσωπικό του ὑπόδειγμα, λέγοντας: «Ἔκανα γνωστή τήν ἀνομίαν μου καί δέν ἐκάλυψα τήν ἁμαρτίαν μου». Καί πάλι: «Συντετριμμένος ἀπό τό βάρος τῆς ἐνοχῆς μου θά ἐξομολογηθῶ ἐνώπιον ὅλων τήν ἁμαρτίαν μου καί θά καταβάλω κάθε προσπάθεια νά ἀπαλλαγῶ ἀπό αὐτήν καί οὐδέποτε πλέον νά τήν ἐπαναλάβω». Καί πάλι: «Θά ἐξομολογηθῶ μέ εἰλικρίνεια τήν ἀνομίαν μου εἰς τόν Κύριον καί θά κατηγορήσω δι’ αὐτήν τόν ἑαυτόν μου. Τότε ἀμέσως σύ, Κύριε, συνεχώρησες τήν ἀσέβειαν καί ἐξήλειψες τήν ἐνοχήν τῆς καρδίας μου».
Καί ὁ Παροιμιαστής λέει: «Ὁ δίκαιος ὅταν παρασυρθῇ εἰς κάποιαν ἀδικίαν, πρῶτος θά καταγορήσῃ τόν ἐαυτόν του ἐνώπιον τοῦ δικαστηρίου», καί «αὐτός ἀκόμη ὁ πασίγνωστος διά τάς δολιότητάς του, προσπαθεῖ νά συγκαλύψῃ τάς ἁμαρτίας τους εἰς συγκέντρωσιν λαοῦ».
Αὐτός, πού ἁμάρτησε, δέν πρέπει νά χάνει καθόλου καιρό, ἄν λυπᾶται τήν ψυχή του, ἀλλά ἀμέσως νά τρέχει μετανοιωμένος στήν ἐξομολόγηση καί θά βρεῖ κάποια δύναμη γιά ν’ ἀποκρούει τήν ἁμαρτία: Λέει ὁ πατήρ Νεῖλος: «Συνηθίζει ἡ πνευματική διδασκαλία νά ἀποδιώχνει τόν καπνό τῆς κακίας, πού ἔχει σωριαστεῖ στις ψυχές».
Ἐπιθυμοῦν οἱ δαίμονες νά μᾶς ἀφανίσουν. Ὅταν ἐμεῖς μετανοοῦμε καί ἐξομολογούμαστε, ἐκεῖνοι δέν πετυχαίνουν τό στόχο τους κι ἔτσι δικαιώνεται τό γραφικό χωρίο, πού λέει ὅτι «ἡ ἐπιθυμία τῶν ἁμαρτωλῶν ἐξαφανίζεται». Ὁ ἴδιος λέει: «Μεγάλο πράγμα νά μή καταδέχεται εὐχάριστα κανείς νά φταίει, ἄν δέ μέ τά δίχτυα τοῦ ἐχθροῦ συμβεῖ πτώση, πρέπει νά προσφύγει στήν πιό ὠφέλιμη ἐλπίδα· γιατί οἱ κλίσεις τῶν ἄνθρώπων εἶναι πρός τά ἀντίθετα».
Καί ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός λέει: «Δέν χρειάζεται χρόνο αὐτός, πού θέλει νά σωθεῖ· ὁ ληστής μάλιστα, δέν σώθηκε σέ χρονικό διάστημα, ἀλλά μόνο πιστεύοντας κέρδησε τόν ἀδαπάνητο θησαυρό τῆς βασιλείας».
Καί ὁ Ἰωβ λέει: «Ἀρκεῖ μόνον ὁ ἄνθρωπος νά συναισθανθῇ μέ τήν καρδία του καί ἐπιστρέψῃ διά τῆς μετανοίας πρός τόν Κύριον, νά ὁμολογήσῃ δέ εἰς κάθε ἄνθρωπον τήν ἀξίαν μομφῆς καί καταδίκης συμπεριφοράν του, νά δείξῃ δέ φανερά τήν άσύνετον διαγωγήν του ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ. Τότε ὁ Θεός θά τόν βαστάσῃ καί θά τόν στηρίξῃ, ὥστε νά μήν πέσῃ νεκρός. Θά ἀνανεώσῃ δέ αὐτοῦ τό σῶμα, ὅπως ἀνανεώνεται ὁ ἀσπριζόμενος τοῖχος. Τά δέ ὀστᾶ του θά γεμίσουν ἀπό μυελόν. Τάς ἐξηντλημένας καί ἀπεξηραμμένας σάρκας του θά τάς θεραπεύσῃ καί θά τάς καταστήσῃ ἁπαλάς ὁ Κύριος, ὅπως τοῦ μικροῦ παιδιοῦ. Θά ἀποκαταστήσῃ δέ αὐτόν τόν ἄνδρα μεταξύ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Ὅταν δέ εὐχηθῇ καί ἀπευθύνῃ δεήσεις πρός τόν Κύριον, θά γίνουν δεκτά τά αἰτήματα του. Θά παρουσιασθῆ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου μέ πρόσωπον ἱλαρόν καί χαρωπόν ἐκφράζων δοξολογίας καί εὐχαριστίας πρός τόν Θεόν. Εἰς τούς ἀποδεχομένους κατ’ αὐτόν τόν τρόπον τήν συνετήν παιδαγωγίαν, θά ἀποδώσῃ ὁ Κύριος τήν δικαίωσιν καί τήν ἀμοιβήν τῶν δικαίων».
Καί ὁ Ἀριστοτέλης λέει ὅτι: «Αὐτός πού ὁμολόγησε τήν ἁμαρτία του μέ τή συγκατάθεσή του, τοποθετεῖ τόν ἑαυτό του ὄχι μακρυά (=κοντά) στόν ἀναμάρτητον».
Καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος λέει ὅτι: «Πληγές, πού καταπολεμοῦνται δέ θά χειροτερέψουν, ἀλλά θά γιατρευτοῦν. Γιατί τίποτα δέν δίνει τόση δύναμη στούς δαίμονες καί στούς λογισμούς μας ἐναντίον μας, ὅση νά τρέφουμε μέσα στήν καρδιά μας τούς ἀνεξομολόγητους λογισμούς». Τέτοια καί τόσο μεγάλα εἶναι τά ὀφέλη, πού προέρχονται ἀπό τήν ἄμεση καί εἰλικρινή ἐξομολόγηση.
Παραγγέλλει ὅμως ὁ προφήτης Ἡσαΐας νά εἴμαστε πάρα πολύ ἕτοιμοι: «Ἀναζητήσατε τόν Κύριον μέ προθυμίαν· καί ὅταν τον εὕρετε, ἐπικαλεσθῆτε μέ πίστιν τήν βοήθειάν του· ὅταν δέ ὁ Κύριος σᾶς πλησιάζῃ, ὁ ἀσεβής ἄς ἐγκαταλείψῃ τάς ἁμαρτωλάς αὐτοῦ ὁδοῦς καί ὁ παράνομος ἄνθρωπος ἄς ἐπιστρέψῃ ἐν μετανοίᾳ πρός τόν Κύριον. Καί τότε ὁ Κύριος θά τόν ἐλεήσῃ, διότι εἰς μεγάλην ἔκτασιν θά συγχωρήσῃ τάς ἁμαρτίας ἐκείνου καί ὅλων σας» (55, 6).
Ὁ δε΄Γρηγόριος ὁ Θεολόγος διδάσκει καί τόν τρόπο τῆς ἐπανόρθωσης τῶν πλημμελημάτων, πού ἔχουν πραχθεῖ, λέγοντας: «Περιστοιχίσου μέ λίπασμα, μέ δάκρυα, μέ στεναγμούς, μέ τή διόρθωση μέσω τῆς ἐξομολόγησης καί τῆς δημοσίας φανέρωσης καί καταισχύνης. Γιά τίποτα ἄλλο δέν χαίρει τόσο πολύ ὁ Θεός, ὅσο μέ τή διόρθωση καί σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, χάριν τοῦ ὁποίου ἔχουν λεχθεῖ τά πάντα καί ἕχουν δοθεῖ ὅλα τά μυστήρια».
Ἡ ἐξομολόγηση ὅμως ἀπαιτεῖ καί τήν εὕρεση ἱκανοῦ καί ἔμπειρου γιατροῦ (=πνευματικοῦ πατέρα). Γιά τη ἀνάγκη αὐτή, πού δέν γίνεται ν’ ἀποφευχθεῖ, νά τί λέει κάποιος ἅγιος Πατέρας: «Ὅπως, λοιπόν, τά νοσήματα τοῦ σώματος δέν τά ἀποκαλύπτουν οἱ ἄνθρωποι στούς ὁποιουσδήποτε, οὔτε στούς τυχαίους, ἀλλά στούς ἔμπειρους (=εἰδικούς) γιά τήν κάθε ἀρρώστεια, ἔτσι καί ἡ ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν πρέπει νά γίνεται σ’ αὐτούς πού μποροῦν νά τίς γιατρέψουν».
Ὥστε, πρέπει νἀ φροντίζουμε καί νά ἐπιζητοῦμε τούς ἔμπειρους γιατρούς, πού θά μποροῦν νά γιατρέψουν τά τραύματα τῆς πληγωμένης ψυχῆς μας ἀπό τίς ἁμαρτίες. Φροντίδα, πού δέν παίρνει ἀναβολή γιά τό βίαιο χαρακτήρα τῶν τραυμάτων καί τῶν ποικίλων παθῶν. Φροντίδα ἀνάλογη μέ τόν ἐπικείμενο κίνδυνο. Γιατί ὅπως ὁ ἀδέξιος γιατρός στέλνει πολλούς στίς πόρτες τοῦ ἅδη, ἔτσι καί ὁ ἀκατάλληλος καί ἄσοφος πνευματικός στέλνει πολλές ψυχές στόν ἅδη.
Ὤ! Πόσο φοβερό κακό νά βρίσκει κανείς τό θάνατο, ἐκεῖ πού ἀκριβῶς ζητάει θεραπεία; Ποιός μπορεῖ νά ὑπολογίσει τό μέγεθος τῆς μεγάλης αὐτῆς συμφορᾶς; Ποιός θά μπορέσει νά θρηνήσει μιά τέτοια ἀπώλεια! Σέ κρουνούς δακρύων πρέπει νά μεταβληθοῦν τά μάτια του, γιά νά κλάψει ἀντάξια τή συμφορά! Ἀλοίμονο! Ἀλοίμονο! σ’ αὐτούς πού κάνουν τόν πνευματικό καί θανατώνουν τίς ψυχές τῶν ἐξομολογουμένων! Ἀλοίμονο σ’ αὐτούς πού ζητοῦν χρήματα γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, ἀντί κατάνυξη καί συντριβή καί ἱκανοποίηση τοῦ θείου μέ ἀληθινό καί ἐνάρετο βίο. Ἀλοίμονο σ’ αὐτούς πού ζητοῦν μέ ἀμοιβή νά πουλήσουν τή συγχώρηση τῶν παραπτωμάτων! Ἀλοίμονο στούς ὑποκριτές, πού ὑποκρίνονται εὐλάβεια γιά ἐξαπάτηση τοῦ θείου καί κερδοσκοπία, σ’ αὐτούς πού κάνουν ἐπάγγελμα τήν εὐσέβεια γιά νά εἰσπράττουν χρήματα! Ἀλλοίμονο σ’ αὐτούς πού ὑπόσχονται προσευχές καί δεήσεις ὑπέρ αὐτῶν, πού ἁμάρτησαν γιά νά εἰσπράξουν χρήματα. Ἀλοίμονο στούς ἐμπόρους ψυχῶν, πού πουλᾶνε ἀντί ὀλίγων χρημάτων τίς ψυχές τῶν χριστιανῶν στούς δαίμονες! Ἀλοίμονο σ’ αὐτούς πού διδάσκουν τό ψεῦδος! Ἡ θέση τους θά εἶναι μέ τόν πατέρα τους τό διάβολο, τόν πατέρα τοῦ ψεύδους.
Ἀγαπητοί χριστιανοί! Ὁ Θεός δέν εἶναι φτωχός, δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό τίποτα, γιατί ἀπό τίποτα δέν στερεῖται. Μή, λοιπόν, προσφέρεις ξένες δεήσεις καί προσευχές γιά τήν ἱκανοποίηση τῆς θείας εὐσπλαγχνίας, πού σύ πρόσβαλες, γιά νά ἐξιλεώσεις τό Θεό, πού παροργίστηκε, γιατί δέν ὠφελεῖσαι σέ τίποτα. Ἁμάρτησες; Αἰσθάνεσαι τό βάρος τῆς ἁμαρτίας; Σέ ἐλέγχει ἡ συνείδησή σου; Φρόντισε νά ἀνακουφισθεῖς, φρόντισε νά βάλεις τέρμα στόν ἔλεγχο τῆς συνείδησης.
Ὁ πνευματικός εἶναι ὁ μόνος γιατρός. Ζήτησε μέ φροντίδα μᾶλλον τά φάρμακα, παρά τίς εὐχές καί τίς δεήσεις· ἀλλά κι ἄν αὐτές τίς ζητήσεις, μή παραλείψεις ὅμως τά φάρμακα. Ὅπως, ὅταν ἀρρωσταίνουμε, καθώς διδάσκει ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος, ζητᾶμε μέν τίς προσευχές, ἀλλά μέ τό λάδι τοῦ Εὐχελαίου χριζόμαστε, ἔτσι καί ἐδῶ, ζήτησε τό φάρμακο, κι ἄν εἶσαι πλούσιος, δῶσε στούς ἁγίους (=εὐσεβεῖς χριστιανούς) νά εὔχονται γιά σένα καί σύ προσευχήσου μαζί τους. Ἡ δέηση αὐτῶν, πού προσεύχονται γιά σένα, νά εἶναι ἔκφραση τοῦ βαθυτάτου σου πόθου, γιά τήν ἐξιλέωση τοῦ θείου. Διαφορετικά δέν σέ ὠφελεῖ ἡ πληρωμή καί οἱ δεήσεις τῶν ἄλλων, ἄν σύ ἀμελεῖς. Γιατί, σύ σέ τίποτα δέν ἔγινες ὡς πρός τόν ἑαυτό σου ἠθικώτερος.
Ἀγαπητοί, πρόκειται γιά τήν ἠθική ἀναγέννηση. Πρόκειται γιά χριστιανικό βίο. Πρόκειται γιά ἐνάρετο καί σεμνό τρόπο ζωῆς. Πρόκειται νά φέρουμε κοντά μας, νά γίνει δικός μας ὁ Θεός. Πρόκειται γιά τήν τελειότητα καί τήν ἁγιότητα. Γιατί, ἄν γίνουμε τέτοιοι, ὅπως εἴπαμε, γινόμαστε μέτοχοι αἰώνιας ζωῆς.
Ἄν, λοιπόν, δέν ἀγωνισθοῦμε, τίποτα δέν κατορθώσαμε καί εἶναι μάταιες καί οἱ δεήσεις τῶν προσευχομένων καί εὐεργετουμένων μέ μισθό, μάταια καί τά σαρανταλείτουργα, πού γίνονται γι’ αὐτόν πού δέν μετανόησε καί δέν ἱκανοποίησε τό θεῖο. Σωζόμαστε μέ τή συντριβή τῆς καρδιᾶς.
ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ – ΟΜΙΛΙΑ Θ΄ Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ
