Στις 14 Σεπτεμβρίου, αγαπητοί μου, η αγία μας Εκκλησία εόρτασε την Ύψωση του τιμίου Σταυρού. Η σημερινή Κυριακή λέγεται «Κυριακή μετά την Ύψωση» και έχει τα μεθέορτα της μεγάλης αυτής εορτής. Όλα σήμερα είναι σχετικά με τον σταυρό του Κυρίου.
Ομολογία πίστεως – Τι είναι και πώς γίνεται
Ακούσατε το ευαγγέλιο. Τι μας λέει; Ο Κύριος τονίζει τρία πράγματα. Το πρώτο είναι η ελευθερία, ότι ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να διαλέξει το δρόμο του. Το δεύτερο είναι η αξία της ψυχής, ότι δεν υπάρχει στον κόσμο τίποτα πολυτιμότερο από την ψυχή μας. Και το τρίτο είναι η ομολογία της πίστεως, ότι όσοι πιστεύουν στο Χριστό, παραδέχονται δηλαδή ότι δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος, ένας φιλόσοφος η κοινωνικός επαναστάτης η ηγέτης, αλλά είναι ο Θεός, αυτοί πρέπει να είναι τολμηροί και θαρραλέοι και έχουν χρέος να κηρύττουν παντού την πίστη τους. Με ομολογείς; λέει ο Χριστός· θα σε ομολογήσω κι εγώ ενώπιον των αγγέλων. Με αρνείσαι; θα σε αρνηθώ κι εγώ. Η ομολογία της Ορθοδόξου πίστεως είναι ιερό καθήκον κάθε Χριστιανού.
Γεννάται τώρα το ερώτημα· πως, με ποιο τρόπο, να ομολογούμε το Χριστό; Μπορεί, αγαπητοί μου, και ο πιο απλός Χριστιανός να ομολογεί το Χριστό. Πως;
Πρώτα – πρώτα με το σημείο του σταυρού. Μόλις κάνης το σταυρό σου, αμέσως φανερώνεις τι πιστεύεις, ξεχωρίζεις από όλες τις θρησκείες και ιδεολογίες του κόσμου.
Γιατί έχουν κι αυτές τα σύμβολά τους· οι εβραίοι έχουν το άστρο του Δαυΐδ και την επτάφωτη λυχνία, οι μασόνοι το τρίγωνο η τις τρεις τελείες, οι μαρξισταί το σφυροδρέπανο η την υψωμένη γροθιά, οι μωαμεθανοί το μισοφέγγαρο. Κι εμείς τα παιδιά του Χριστού, που βαπτισθήκαμε στην ιερά κολυμβήθρα, έχουμε σημείο και σύμβολο υπέρτερο από κάθε άλλο τον τίμιο σταυρό. Μόλις κάνης το σταυρό σου, ομολογείς ότι είσαι ορθόδοξος Χριστιανός.
Πρέπει όμως το σταυρό να τον κάνουμε κανονικά, όχι όπως μερικοί μοντέρνοι και συχνά οι επίσημοι στις δοξολογίες, που νομίζεις πως παίζουν βιολί. Όχι! αυτό είναι εμπαιγμός. Είσαι Χριστιανός; κάνε το σημείο του σταυρού κανονικά. Ο δε κανονικός σταυρός, όπως τον δίδαξε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και οι αγραμματες γιαγιάδες μας, είναι· ενώνουμε τα τρία μας δάχτυλα (οι φράγκοι εχουν τα πέντε, εμείς τα τρία), και εννοούμε· Αγία Τριάς, ελέησον τον κόσμον!
Φέρνουμε το χέρι στο μέτωπο, και εννοούμε· Χριστέ, ήσουν στα ουράνια, πάνω απ᾽ τα άστρα. Μετά το φέρνουμε κάτω, και εννοούμε· Σ᾽ ευχαριστούμε, Χριστέ, που κατέβηκες στη γη και πήρες σάρκα από τα αγνα αίματα της υπεραγίας Θεοτόκου. Κατόπιν φέρνουμε το χέρι δεξιά στον ώμο, και εννοούμε· «Μνήσθητι μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42). Τέλος το φέρνουμε αριστερά, και εννοούμε· Μη με βάλεις στην κόλαση, Κύριε. Αυτός είναι ο σταυρός. Όταν τον κάνης κανονικά, με πίστη, με αγάπη, με φόβο Θεού και με χέρι καθαρό, κάνει θαύματα.
Το 1912 η πατρίδα μας είχε πόλεμο με τους Τούρκους. Μικρές ήταν οι δυνάμεις μας, ουσιαστικά είχαμε ένα καράβι, τον «Αβέρωφ», ενώ εκείνοι είχαν υπεροπλία. Αλλά πάνω στο καράβι ήταν Χριστιανοί λέοντες, με κυβερνήτη τον υπέροχο Παύλο Κουντουριώτη, τέκνο ενδόξου γενεάς. Αυτός είχε πάνω του τίμιο ξύλο. Έβγαλε λοιπόν το σταυρό από το στήθος του, τον έβαλε πάνω στη γέφυρα του πλοίου, εκανε το σημείο του σταυρού, και με το ένα αυτό καράβι «μάντρωσε» στα στενά του Ελλησπόντου ολόκληρη την τουρκική αρμάδα.
Γι αυτό μη ντρέπεσαι κι εσύ να κάνης το σταυρό σου, είτε στο τραπέζι, είτε σε αυτοκίνητο, αεροπλάνο ή τραίνο. Ομολογείς έτσι Χριστό. Κι οταν κλείσης τα μάτια, ένας σταυρός στον τάφο σου θα δηλώνη ότι είσαι ορθόδοξος.
Πως αλλιώς ομολογούμε την πίστη μας; Με τη γλώσσα. Γι αυτό την έδωσε ο Θεός. Βρέθηκες μεταξύ απίστων; Άνοιξε το στόμα σου και ομολόγησε την πίστη στον Κύριο. Άκουσες βλαστήμια; Οφείλεις να διαμαρτυρηθής, όπως αν έβριζαν τον πατέρα η τη μητέρα η τη σύζυγό σου. Μία νεαρή γυναίκα ήρθε και μου ζητούσε να της δώσω διαζύγιο, διότι στο καφενείο του χωριού, ενώπιον του συζύγου της, κάποιοι την κατηγορούσαν κι αυτός δεν είπε λέξη. Άντρα, που δεν υπερασπίζεται το όνομά μου, δεν τον θέλω! έλεγε. Και δεν ειχε άδικο. Πόσο μάλλον όταν υβρίζωνται τα θεία;
Φταίνε αυτοί που βλαστημούν, αλλά φταίνε κι αυτοί που τους ακούνε και δε διαμαρτύρονται. Αν είσαι Χριστιανός, δεν θα σιωπήσης. Μίλησε, συμβούλεψε, επίπληξε. Τι είπε ο άγιος Κοσμάς· «Αν κάποιος υβρίσει τη μάνα η τον πατέρα μου, τον συγχωρώ· αν βλαστημήσει το Χριστό και την Παναγιά μου, δεν έχω μάτια να τον δω» (ημ. εργ. σ. 199). Το όνομα της μάνας μας, του πατέρα μας, των αρχόντων μας είναι μεγάλο και υψηλό, και το όνομα του Χριστού και της Παναγίας δεν είναι; Γι᾽ αυτό να υπερασπίζεσαι τα όσια και ιερά αποστομώνοντας τους βλασφήμους.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει· Όταν ακούς βλάσφημο, συμβούλευσε τον μία, δύο, τρεις φορές· κι αν δεν ακούει, αφού έχεις χέρι, χτύπα τον. Χέρι, που θα χτυπήσει βλάστημο, θ᾽ αγιάσει. Ξέρω ένα χωριό στη Θράκη, που ενώ προηγουμένως όλοι βλαστημούσαν, τώρα δε βλαστημάει κανένας. Πως έγινε αυτό; Πήγε εκεί ένας πρόσφυγας αγράμματος αλλά με πίστη βαθιά στο Θεό. Κι όταν κάποιος βλαστημούσε, πήγαινε στο σπίτι, τον συμβούλευε, έκλαιγε, παρακαλούσε, απειλούσε. Έτσι, ένας αυτός, έσβησε τη βλαστήμια.
Ομολόγησε λοιπόν την πίστη με το σταυρό σου και με τη γλώσσα σου. Ομολόγησε ακόμη – πως; Με τα έργα σου, με τη χριστιανική ζωή σου. Όταν η ζωή του Χριστιανού είναι σύμφωνη με το Ευαγγέλιο και τις εντολές του Θεού, λάμπει και επιβεβαιώνει την πίστη του. Αντιθέτως, όταν ένας λεγόμενος Χριστιανός δεν εχη ευσπλαχνία και έλεος, αρπάζει και κλέβει, δεν σέβεται την τιμή του άλλου, τρέχει στα δικαστήρια και παλαμίζει το Ευαγγέλιο, διαπληκτίζεται με τη γυναίκα του και παίρνει διαζύγιο, δεν πατάει στην εκκλησία, δεν εξομολογείται και δεν κοινωνεί, τότε η ζωή του αποτελεί βλασφημία· δίνει αφορμή στους άλλους να κατηγορούν τη θρησκεία του Χριστού.
Να ομολογούμε λοιπόν το Χριστό με το σταυρό, με τη γλώσσα, με τα έργα· να τον ομολογούμε τέλος ―εδώ είναι το δύσκολο― και με το αίμα μας. Δεν ειμαι προφήτης ούτε υιός προφήτου· αμαρτωλος είμαι κι ανάξιος να φιλήσω τα πόδια σας. Πιστεύω όμως στο Ευαγγέλιο και στην Αποκάλυψη, που λένε ότι έρχονται φοβερές ημέρες.
Θα μας κοσκινίσει ο Θεός. Θα γίνη διωγμός τρομερός εναντίον της αγίας μας Εκκλησίας, και τότε θα δούμε πόσοι θα είναι Χριστιανοί. Να ομολογούμε όχι μόνο με το χέρι, με τη γλώσσα και με τον βίο μας· μακάρι ακόμα και τη ζωή μας ν᾽ αξιωθούμε να δώσουμε για το Χριστό. Όπως είπε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, «Σε παρακαλώ, Κύριε, όπως εσύ έδωσες το αίμα σου για μένα, αξίωσέ με να δώσω κ᾽ εγώ το αίμα μου για σένα» (ημ. εργ. σ. …).
Συνέλαβαν κάποιο Χριστιανό, εκεί που μιλούσε για τον Κύριο, και του έκοψαν τη γλώσσα. Τότε εκείνος πήρε με το δάχτυλό του αίμα από το αιμόφυρτο στόμα του και μ᾽ αυτό έγραψε στον τοίχο· «Πιστεύω στο Χριστό». Τέτοια πίστη να έχουμε κ᾽ εμείς.
Αγαπητοί μου, τελείωσα. Οι πρόγονοί μας, τετρακόσα χρόνια κάτω από τους Τούρκους, κράτησαν την πίστη τους και πολλοί μαρτύρησαν ομολογώντας το Χριστό. Εμείς, που ζούμε σήμερα, να προσέξουμε πολύ. Να κρατήσουμε την πίστη των πατέρων μας. Μη γινόμαστε κρυπτοχριστιανοί. Τι λέει το Ευαγγέλιο; «Όποιος με ομολογήσει, θα τον ομολογήσω· Όποιος μ᾽ αρνηθεί, θα τον αρνηθώ».
Η Ορθοδοξία δε θέλει κρυπτοχριστιανούς· θέλει ομολογία, όχι κρυφτούλι σαν τα μικρά παιδιά. Θαρραλέοι και τολμηροί, να ομολογούμε παντού την Ορθόδοξο πίστη. Κι αν έρθουν ημέρες σκληρές, διωγμού και αίματος και μαρτυρίου, να μείνουμε αφοσιωμένοι στο Χριστό. Κι αν όλοι γονατίσουν στο διάβολο, εσύ να μη γονατίσεις. Και ένας να μείναιι, μη υποστείλης τη σημαία, αλλά να λες· Πιστεύω, Κύριε.
Δε θα νικήσει ο σατανάς. Θα νικήσει ο Χριστός· ον, παίδες Ελλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας· αμήν.
† επίσκοπος Αυγουστίνος
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, η οποία έγινε στον ι. ναό Αγ. Τριάδος Πτολεμαίδος την 21-9-1980.
