Συναξαριστής 2023: Εκκλησιαστική γιορτή σήμερα Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου 2023 – Σήμερα γιορτάζει ο Άγιος Τρύφων ο Μάρτυρας.
Βιογραφία
Ο Άγιος Τρύφων ο Μάρτυρας προστάτης των αμπελουργών – γεωργών και πολιούχος της Βυτίνας και της Παλλήνης, γιορτάζει την 1 Φεβρουαρίου.
Βίος, μαρτύριο και θαύματα του Αγίου Τρύφωνος
Ο Άγιος Τρύφωνας ήταν από την Λάμψακο της Φρυγίας και έζησε στα χρόνια των βασιλέων Γορδιανού (238-244), Φιλίππου και Δεκίου. Φτωχότατος στην παιδική του ηλικία, αναγκάσθηκε για κάποιο καιρό να βόσκει χήνες, για να μπορεί να ζήσει. Ενώ εξασκούσε την ταπεινή του δουλειά, συγχρόνως μελετούσε και την Αγία Γραφή και με πολύ ζήλο εκτελούσε τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Η Αγία Γραφή, που διάβαζε ο Τρύφων, μεταξύ άλλων λέει:
«Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν». Που σημαίνει, ο Θεός τίθεται αντιμέτωπος στους υπερήφανους, στους ταπεινούς όμως δίνει χάρη. Πράγματι, ο ταπεινός Τρύφων με την ευσεβή φιλομάθειά του έγινε σιγά-σιγά ικανός όχι μόνο να ξέρει πολλά ο ίδιος, αλλά και να τα διδάσκει. Τόσο δε ευνοήθηκε από την θεία χάρη, ώστε και ασθένειες θεράπευε θαυματουργικά. Μάλιστα, ο βασιλιάς Γορδιανός, όταν έμαθε αυτά για τον Τρύφωνα, έστειλε και τον έφεραν να θεραπεύσει την άρρωστη κόρη του. Πράγματι, την θεράπευσε και, αφού αρνήθηκε τις τιμές και τα αξιώματα που του πρόσφερε ο Γορδιανός, έφυγε ευγενικά.
Στην εποχή, όμως, του Δεκίου (249-251), ο Άγιος Τρύφωνας συλλαμβάνεται. Ομολογεί θαρραλέα το Χριστό, και χωρίς να φοβηθεί, εκφράζεται φλογερά κατά της ειδωλολατρείας. Τότε ο έπαρχος της Ανατολής Ακυλίνος, στη Νίκαια, διατάζει και τον δέρνουν σκληρά. Κατόπιν τον δένουν σ’ άλογο και σε καιρό χειμώνα, τον σύρουν κατά γης σε δύσβατα και τραχέα μέρη. Έπειτα τον σύρουν γυμνό επάνω σε σιδερένια καρφιά, καίνε τις πλευρές του με αναμμένες λαμπάδες και τέλος τον καταδικάζουν σε αποκεφαλισμό. Αλλά πριν αποκεφαλιστεί, παραδίδει στον Θεό την μακάρια ψυχή του.
Η εορτή του ετελείτο στον Ναό του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου, που βρισκόταν κοντά στην Εκκλησία της Αγίας του Θεού Σοφίας, στην Κωνσταντινούπολη.
Ο πανάριστος Μεγαλομάρτυρας του Χριστού Τρύφων είχε πατρίδα την Λάμψακο της Φρυγίας, πόλι της Μικράς Ασίας στα παράλια του Ελλησπόντου. Τον ελληνικό βίο του συνέγραψε ο Άγιος Συμεών ο μεταφραστής, που έζησε τον 10ο αιώνα και συνέλεξε τους υπάρχοντας τότε βίους των Αγίων και διετύπωσε εκ νέου· έτσι έχουμε και τον περίφημο βίο του Αγίου Τρύφωνος, από τον οποίο παραθέτουμε αποσπάσματα σε νεοελληνική απόδοσι (διασκευή κ. Τρύφωνος Αλεξοπούλου, ιατρού).
»… Οι Άγιοι Μάρτυρες μετά τους Αποστόλους έγιναν συνεχιστές της χριστιανικής ευσεβείας. Αυτοί πήραν σαν μια σπίθα την φωτιά της πίστεως απ’ τους Αποστόλους. Έπειτα, αυτή η σπίθα θέριεψε με τα βασανιστήρια των διωκτών, όπως η φλόγα φουντώνει απ’ τους ανέμους…
» Ένας απ’ αυτούς είναι και ο μακάριος Τρύφων, το ευλογημένο άνθος της Εκκλησίας, που έχει την επωνυμία της άφθαρτης και θεικής τρυφής. Γεννήθηκε στην Λάμψακο, ένα χωριό της Φρυγίας κοντά στην Απάμεια, από γονείς ευσεβείς, και ήταν τόσο άξιος του Θεού από την παιδική του ηλικία, ώστε να αξιωθεί των ποικίλων θείων ενεργειών και της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό και με το όνομα μόνο του Τρύφωνος διώκονταν από τους πάσχοντες διάφορες σωματικές ασθένειες και η πονηρή γενεά των δαιμόνων…
Μετά τον Γορδιανό και τον Φίλιππο, αναγορεύθηκε αυτοκράτορας των Ρωμαίων ο Δέκιος, άνθρωπος σκληρός με αναίσχυντη ψυχή, που ευφραινόταν με τις σφαγές και τα βασανιστήρια, θερμός μεν στην λατρεία των ειδώλων, κινούμενος δε με φοβερή λύσσα κατά των Χριστιανών… Εκείνο τον καιρό καταγγέλλουν τον Τρύφωνα στον έπαρχο της Ανατολής Ακυλίνο, ότι δηλαδή εκδηλώνει μεγάλη αλαζονεία κατά των αυτοκρατόρων και εμπαίζει μεν τους μεγάλους θεούς, ισχυρίζεται δε ότι μόνο κάποιος Χριστός είναι Θεός, και έτσι εξαπατά πολλούς.
Ευθύς λοιπόν στέλνει αυστηρές διαταγές στους τοπικούς άρχοντες, όσο το δυνατόν γρηγορότερα να παρουσιαστεί μπροστά του ο Τρύφων, ο οποίος όταν άκουσε ότι τον αναζατούν οι διώκτες, δεν αναχωρεί στην έρημο για να κρυφθεί, ούτε καταφεύγει στα πυκνά δάση, παρά οπλίζεται με προσευχές και δεήσεις και εμφανίζεται με χαρά και ευχαρίστως πορεύεται για να παρουσιαστεί στον Ακυλίνο, ο οποίος διέμενε τότε στην Νίκαια. Στην απολογία του, ο Άγιος Τρύφων είπε στον έπαρχο:
-Το όνομά μου το γήινο είναι Τρύφων, πατρίδα μου η κώμη Λάμψακος, αλλά εμείς δεν πιστεύουμε ούτε αναφερόμαστε στην τύχη, πιστεύουμε όμως ότι κατά την πρόνοια του Θεού και την τάξη γίνονται τα πάντα και από την σοφία του κυβερνώνται τα σύμπαντα. Είμαι ελεύθερος στην ζωή μου και μόνο σε έναν υποτάσσομαι, στον Χριστό· ο Χριστός είναι η πίστη μου, ο Χριστός είναι η δόξα μου και ο Χριστός γίνεται ήδη ο στέφανος της καυχήσεώς μου.
Και προς αυτά ο έπαρχος είπε:
-Υποθέτω ότι δεν θα γνώριζες μέχρι και σήμερα την διαταγή του αυτοκράτορα, που επιτάσσει να παραδίνεται σε βίαιο θάνατο καθένας που επιδεικνύει απείθεια στην τιμή και λατρεία των θεών. Αλλά θέλω να πεισθείς στα λόγια μου και να φύγεις από την απάτη, για να μην υποστείς την φωτιά και άλλα βασανιστήρια.
Και ο Άγιος είπε:
-Μακάρι να αναλωθώ και από την φωτιά και από κάθε άλλο βασανιστήριο για το όνομα του Χριστού και Θεού μου.
Ο έπαρχος απάντησε:
-Σε προτρέπω, Τρύφων, να θυσιάσεις στους θεούς· βλέπω ότι έχεις υψηλό φρόνημα και δεν θέλω να πεθάνεις με άσχημο τρόπο.
Ο δε Άγιος Τρύφων είπε:
-Τότε θα είναι τέλειο το φρόνημά μου, εάν φέρω ενώπιον του Θεού τέλεια και ακέραιη την ομολογία και φυλάξω την καλή παρακαταθήκη της πίστεως, χωρίς να την αρνηθώ, προσφέροντας ολόκληρο τον εαυτό μου σαν καθαρή θυσία στον Χριστό…
Όταν άκουσε αυτά ο Ακυλίνος, εξοργίσθηκε και διέταξε να κρεμάσουν τον Τρύφωνα και να τον τρυπούν με σπαθιά. Τότε ο μακάριος κρεμιέται στο ξύλο και αφού του έδεσαν τα χέρια από τους αγκώνες, του έκοπταν με ορμή τις σάρκες. Και ενώ τον σπάθιζαν τρεις ολόκληρες ώρες και εκείνος υπέμενε τις πληγές με ηρεμία, ο έπαρχος τον παρακινούσε:
Βλέποντας ο Ακυλίνος την ανυποχώρητη εναντίωσι του Τρύφωνος αποφασίζει τελικώς να αποκεφαλισθεί. Αμέσως οι στρατιώτες τον οδήγησαν στον τόπο του μαρτυρίου. Ο δε Άγιος στράφηκε προς την ανατολή και σηκώνοντας τα μάτια, τα χέρια και την φωνή στον ουρανό προσευχήθηκε λέγοντας:
-Δέσποτα Κύριε, Θεέ των θεών, Βασιλέα των βασιλέων, Άγιε των αγίων, Σε ευχαριστώ γιατί με αξίωσες να αγωνισθώ τούτον τον αγώνα άμεμπτα και μέχρι τέλους. Και τώρα, Σε παρακαλώ, ας μη με ακουμπήσει το δόλιο χέρι του πονηρού και απωλέσει στον άδη, αλλά παράλαβε με τους αγίους Αγγέλους της μεγαλόπρεπης δόξας σου την ψυχή μου ευρηνικά, και εισάγαγέ την στα σκηνώματά σου. Σε όσους θυμούνται δε τον δούλο Σου και επιθυμούν να προσφέρουν θυσίες προς τιμή μου, άκουσέ τους από την αγία κατοικία Σου, και στείλε τους ως ανταπόδοση πλούσιες και άφθαρτες ευεργεσίες, γιατί Εσύ είσαι ο μόνος αγαθός και ο χορηγός των αγαθών στους αιώνες. Αμήν.
Αφού προσευχήθηκε ο αθλοφόρος και προσκύνησε τον Θεό, πριν καν πληγωθεί από το ξίφος παρέδωσε την ψυχή του σαν να θέλησε να την αφήσει με προσταγή του Θεού και όχι με την διαταγή του τυράννου. Οι δε Χριστιανοί συγκεντρώθηκαν και με καθαρά σεντόνια και αρώματα περιποιήθηκαν το τίμιο εκείνο λείψανο και το ενεταφίασαν στην Λάμψακο, υπακούοντας στο θέλημα του Αγίου που εμφανίστηκε σε όνειρό τους».
Η παρουσία της τιμίας Κάρας του πανενδόξου και μακαρίου θείου Τρύφωνος του Μεγαλομάρτυρος στην αγία Μονή μας, προσδίδει εξαίρετη ευλογία και τιμή σ’ Αυτήν και αποτελεί πηγή θείων δωρεών και χαρισμάτων, αλλά και φυγαδεύει τις ασθένειες των αγρών και κήπων.
Επίσης, στην Μοναστηριακή περιοχή διασώζεται ιερό Κελλίο αφιερωμένο στον μεγάλαθλο Άγιο Τρύφωνα τον Ανάργυρο, στο οποίο εφησυχάζουν τρεις πατέρες, αινούντες και ευλογούντες τον Θεό και τον θεράποντα Αυτού αξιομακάριστο θείο Τρύφωνα.
Το σεπτό όνομα του Αγίου Τρύφωνος πάντοτε διατηρείται στην Αδελφότητά μας και δίδεται στην κουρά αδελφού προς τιμή του Αγίου.
Από τις αναμνήσεις που μας παρέδωσαν οι παλαιοί πατέρες γνωρίσαμε αρκετά θαυμαστά γεγονότα που αναφέρονται στον αμάραντο της Λαμψάκου θείο βλαστό, Άγιο Τρύφωνα.
Ο γέροντας Βαρλαάμ ο Ξενοφωντινός έζησε περίπου 80 χρόνια στην Μονή μας. Ήταν μια κινητή ιστορία. Ήλθε στην Μονή μας το 1908 και κοιμήθηκε το 1983. Κοσμημένος με απλότητα και ταπεινότητα, έζησε όλα τα χρόνια του στο Μοναστήρι υπομένοντας κάθε δοκιμασία για την αγάπη του Χριστού. Διακόνησε χρόνια πολλά στις αγροτικές εργασίες της Μονής και είχε πολλές εμπειρίες με τον Άγιο Τρύφωνα, τον προστάτη των γεωργών.
Μας διηγήθηκε πως κάποτε, στους επάνω κήπους της Μονής, σε μια περιοχή που λέγεται «Ζαχαράς», έπεσε ακρίδα και κάμπιες, με συνέπεια να γίνεται μεγάλη ζημία στον λαχανόκηπο. Ο γέροντας ειδοποίησε τον άγιο Καθηγούμενο για την συμφορά και ζήτησε να ανεβάσουν την αγία Κάρα του Μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος και να διαβαστεί αγιασμός με τις ευχές του Αγίου.
Αμέσως ανταποκρίθηκε η Μονή, και μόλις έφθασε η τιμία Κάρα του Αγίου και διαβάστηκε ο αγιασμός και οι ευχές, σαν ένα σύννεφο έφυγαν όλα τα έντομα και σώθηκε η σοδειά των κήπων με την θαυμαστή επέμβασι του Αγίου.
Ακόμη, μας διηγείτο ο γέρων Βαρλαάμ για τον ελαιώνα: «-Εμείς, πατέρες, δεν ξέραμε από ραντίσματα και τέτοια πράγματα· όταν παρουσιάζονταν ασθένειες, παίρναμε την αγία Κάρα του προστάτου μας Αγίου Τρύφωνος, κάναμε αγιασμό και λιτανεύαμε το άγιο λείψανο μέσα στον ελαιώνα, ραντίζοντας με τον αγιασμό τα δένδρα, και η συγκομιδή ήταν θαυμαστή· σκεφθήτε, έσπαζαν τα κλαδιά απ’ τον καρπό· είκοσι πέντε χιλιάδες οκάδες λάδι βγάζαμε τον χρόνο που είχε ελαιοκαρπία. Δόξα τω Θεώ και στον Άγιο Τρύφωνα τον προστάτη μας!».
Αλλά, και σε σωματικές ασθένειες ήταν αρωγός και ιατρός, ο αγιώτατος Μάρτυς του Χριστού Τρύφων, και δεν παύει να μας προστατεύει από κινδύνους και πειρασμούς. Και όσοι επικαλούνται το ιερό όνομά Του και ζητούν την βοήθειά Του, λαμβάνουν των ιαμάτων την χάρι από τον συνέκδημον της δωδεκάδος των θείων Αναργύρων.
Ιερά Λείψανα
- Η Κάρα του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Ξενοφώντος Αγίου Όρους.
- Μέρη της Κάρας του Αγίου βρίσκονται στη Μητρόπολη Άρτης και τις Μονές Μεγ. Σπηλαίου Καλαβρύτων και Ζωοδόχου Πηγής Άνδρου.
- Η δεξιά (πλήν της παλάμης) του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Κωνσταμονίτου Αγίου Όρους.
- Μέρος της δεξιάς του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους.
- Η δεξιά παλάμη του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Προυσού Εὐρυτανίας.
- Τεμάχια της δεξιάς και 9 άλλα τεμάχια του Αγίου βρίσκονται στη Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους.
- Ένας βραχίονας του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Φρασινέϊ Ρουμανίας.
- Μέρος χειρός του Αγίου βρίσκεται στη Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.
- Μία πτέρνα του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.
- Μέρος του αριστερού ποδός του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Παντελεήμονος Αγίου Όρους.
- Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκονται στις Μονές Κορνοφωλιάς Έβρου, Γουμένισσας Κιλκίς, Οσίου Διονυσίου Λιτοχώρου, Θεοτοκιού Άρτης, Κορώνας Καρδίτσας, Κοιμ. Θεοτόκου Λιγοβιτσίου Αιτωλοακαρνανίας, Αμπελακιώτισσας Ναυπακτίας, Σαγματά Βοιωτίας, Πεντέλης Αττικής, Νταού Πεντέλης, Οσίου Θεοδοσίου Άργους, Χρυσοπηγής Δίβρης Ηλείας, Βουλκάνου Μεσσηνίας, καθώς και Κουτλουμουσίου, Καρακάλου και Δοχειαρίου Αγίου Όρους.
Υμνογραφία
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τρυφὴν τὴν ἀκήρατον, ἰχνηλατῶν ἐκ παιδός, βασάνους ὑπήνεγκας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἤθλησας ἄριστα ὅθεν τὴν τῶν θαυμάτων, κομισάμενος χάριν, λύτρωσαι πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, Τρύφων Μεγαλομάρτυς, τοὺς σὲ μακαρίζοντας.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Ὁ Μάρτυς σου Κύριε ἐν τὴ ἀθλήσει αὐτοῦ, τὸ στέφος ἐκομίσατο τῆς ἀφθαρσίας, ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἠμῶν, ἔχων γὰρ τὴν ἰσχύν σου, τοὺς τυράννους καθεῖλεν, ἔθραυσε καὶ δαιμόνων, τὰ ἀνίσχυρα θράση. Αὐτοῦ ταὶς ἰκεσίαις Χριστὲ ὁ Θεός, σῶσον τᾶς ψυχᾶς ἠμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχᾶς
Τριαδικὴ στερρότητι, πολυθεΐαν ἔλυσας ἐκ τῷ περάτων Ἀοίδιμε, τίμιος ἐν Κυρίῳ γενόμενος, καὶ νικήσας τυράννους ἐν Χριστῷ, τῷ Σωτήρι τὸ στέφος εἴληφας τῆς μαρτυρίας σου, καὶ χαρίσματα θείων ἰάσεων, ὡς ἀήττητος.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τῶν πόνων μακάριε κατατρυφῶν τῆς σαρκός, τὴν θείαν καὶ ἄπονον ἐν Παραδείσῳ τρυφήν, ἀξίως ἀπείληφας, στέφος ἀθανασίας, ἐκ Θεοῦ δεδεγμένος· ὅθεν καὶ ἰαμάτων, ποταμοὺς ἀναβλύζεις, τοῖς πόθῳ καταφεύγουσι Μάρτυς τῇ σκέπῃ σου.
Ὁ Οἶκος
Ἱερὰν πανδαισίαν προτίθεται φιλεόρτων τὸ σύστημα σήμερον, προεόρτια σύμβολα φέρουσαν, τοῦ Κυρίου τεσσαρακονθήμερον τὴν ἐκ Παρθένου φρικτὴν γέννησιν, καὶ πρεσβύτου σεπτοῦ ἐναγκάλισιν, καὶ σεπτοῦ ἀθλοφόρου μνημόσυνα· δι΄αὐτὸν γὰρ τὸν Χριστόν, τελειοῦται νικητικῶς, ὡς ἀήττητος.
Μεγαλυνάριον
Ἴχνεσιν ἑπόμενος ἀκλινῶς, Τρύφων ἀθλοφόρε, τοῦ φανέντος ἐπὶ τῆς γῆς, τῶν αὐτοῦ χαρίτων δοχεῖον ἀνεδείχθης, καὶ ἱεροῖς ἀγῶσι Μάρτυς διέπρεψας.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Φύλαττε ἐκ βλάβης τε καὶ φθορᾶς, ἡμῶν τὰς ἀμπέλους, καὶ τοὺς κήπους καὶ τὰ φυτά, ὡς μεγίστην χάριν, λαβὼν παρὰ Κυρίου, καὶ δίωκε θηρία Τρύφων τὰ φθείροντα.
Πηγή: Άγιος Μάρτυς Τρύφων, έκδοσις Ι. Μ. Ξενοφώντος Αγίου Όρους
2023,
