Ο Άγιος Κορνήλιος ο Εκατόνταρχος αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων (Ι, 1-13).
Ήταν θεοσεβούμενος Ρωμαίος Εκατόνταρχος. Άγγελος Κυρίου του υπέδειξε να συναντήσει τον Απόστολο Πέτρο. Ο Κορνήλιος μεταστράφηκε στο Χριστιανισμό και δίδαξε την διδασκαλία του Χριστού στην Φοινίκη, την Κύπρο, την Αντιόχεια και την Έφεσο. Εξελέγη Επίσκοπος Σκήψης της Μυσίας.
Ο ιεραποστολικός του ζήλος απέφερε πλούσιους καρπούς και πολλοί ήσαν οι ειδωλολάτρες που πίστεψαν στο Ευαγγέλιο. Κάποιοι κατήγγειλαν τον Κορνήλιο στον Έπαρχο Δημήτριο, ο οποίος τον συνέλαβε και τον οδήγησε σε ειδωλολατρικό ναό ενώπιον πλήθους, προκειμένου να θυσιάσει στα είδωλα.
Ο Κορνήλιος όχι μόνο έμεινε αμετακίνητος στην πίστη του αλλά κατάφερε με την ομολογία του να κάνει να πιστέψουν στη διδασκαλία του Ευαγγελίου η σύζυγος και ο υιός του Επάρχου. Είπε μάλιστα στο Δημήτριο ότι η οικογένειά του δεν θα πάθει κανένα κακό.
Ο Έπαρχος κατάλαβε λίγο αργότερα το νόημα των λόγων αυτών, όταν έγινε μεγάλος σεισμός που ισοπέδωσε το ναό και η σύζυγος με τον υιό του βγήκαν ανέπαφοι από τα ερείπια.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Δικαιοσύνης διαπρέπων τοῖς ἔργοις, τὸν φωτισμὸν τῆς εὐσεβείας ἐδέξω καὶ ἀποστόλων σύμπονος ἐδείχθης ἀληθῶς· τούτοις κοινωνήσας γάρ, δι’ ἐνθέων καμάτων τοῦ Χριστοῦ τὴν σάρκωσιν ἀνέκραξας πᾶσι· μεθ’ ὧν δυσώπει σῴζεσθαι ἡμᾶς τοὺς σὲ τιμῶντας, παμμάκαρ Κορνήλιε.
