Ο Οικουμενικός Πατριάρχης από την Λιθουανία για τη στάση των Θρησκειών στον πόλεμο.
Address by His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew at the Seminar “Reaction of Churches and Religious Communities to War and Conflict” (Lithuania, March 22, 2023)
Your Excellency Ms Ingrida Šimonytė, Prime Minister of the Republic of Lithuania,
Your Excellency Ms Viktorija Čmilytė-Nielsen, Speaker of the Seimas of the Republic of Lithuania,
Honorable Vice-Chair of the EPP Group in the European Parliament and Co-Chair of the EPP Working Group on Intercultural Relations and Interreligious Dialogue,
Your Excellency Archbishop Gintaras Grušas, President of the Council of the Bishops’ Conferences of Europe (CCEE),
Esteemed Dr. Jørgen Skov Sørensen, General Secretary of the Conference of European Churches (CEC),
Honorable guests,
Dear friends,
It is with great pleasure that we participate in this special seminar on the “Reaction of Churches and religious communities to war and conflict,” organized by the European Parliament EPP Group on intercultural and interreligious dialogue in the context of our first visit to Lithuania. At this point, please allow us to highlight the crucial role that the Ecumenical Patriarchate played in the formation of this particular Working Group of the EPP back in 1995, during the first year of operation of the Office of the Orthodox Church in the European Union. We take great paternal pride in seeing the seed sown almost thirty years ago to have grown into a fruitful tree with deep and unshakable roots. You are worthy of our sincerest congratulations!
And now we turn to the topic of our address. As you all know, since the end of the Cold War, borders have fallen, barriers have been abolished, the movement of goods, people and capital has been accelerated. All these are aspects of the phenomenon of Globalization, the movement towards a unified world.
However, this unification has been so far strictly material, dominated by economic criteria and technological factors. At the same time, global problems have appeared or become more acute. The climate crisis, the financial crisis, the health crisis of the pandemic, the energy crisis have all been global challenges asking for global action. However, instead of advancing, the necessary for global action political unification of the World stays more or less stagnant; it even regressed recently, because of the Russian aggression in Ukraine. Finally, it became more than clear that beyond the political and economic unification, there is urgent need for a spiritual one. Nevertheless, in this field, as well, instead of progress, unfortunately, we have experienced constant regression.
During the past decades, the illusion that economic globalization would bring about cultural and spiritual convergence, and ultimately lead to global peace, was widely diffused. This idea was expressed in Francis Fukuyama’s famous writings about “The end of History.” We are gradually aware of the contrary, going even beyond Samuel Huntington’s theory of the “clash of civilizations.” Indeed, after more than three decades of globalization, the spiritual distance between the various communities inhabiting our world has increased. This form of divergence leads towards multi-polarity and fragmentation.
Can the economic unification resist to those tendencies? In spite of the elaborate economic and technological networks which bind the world, one can observe the appearance of phenomena of de-globalization and the rise of protectionism. Thus, contrary to the dominant ideas of the previous decades, the spiritual factor conditions the political and the economic sectors. Errors in the spiritual and intellectual spheres are not anodyne. They can lead to disasters, as the Ukrainian tragedy demonstrates. Not only is religion not marginal, but it is a determining factor. This important issue is not entirely understood by the political leaders, in spite of the series of crises in the Western Asia and the Middle East since 1979, in most of which the religious factor was instrumentalized for political and geopolitical agendas; also, in spite of the terrorist attacks, in the name of false religion, in Europe and the United States of America.
Advancing the inter-religious and intercultural dialogue is essential. It can help share perceptions and experiences and contribute to the common search of ideas and solutions, in order to promote peace and understanding. It is therefore with particular interest that we participate to today’s meeting.
There are few places in the world where these ideas have more resonance than here, in Vilnius, a few hundred kilometers from the front line where war is raging. As the world is in a process of fragmentation, the areas between two emerging blocks are submitted to strong pressures. The isthmus between the Black Sea and the Baltic Sea is one of them, Ukraine being its central component and Lithuania a part of it. Although Lithuania is protected since 2014 by membership to NATO, the existing anxiety and fear are not unfounded. Lithuania’s tragic history has provided its citizens with a profound and rare geopolitical sensibility and wisdom.
The present Ukrainian crisis, due to the unprovoked Russian aggression, is the epicenter of a geopolitical earthquake. Europe wakes up from a deep illusion, according to which war in its continent was a thing of the past. Materially and intellectually unprepared, Europe, however, adapted rapidly to this unexpected situation, intellectually assisted by its new members, like Lithuania. The outcome of this war will undoubtedly condition the future evolution of both Europe and the world.
The Ukrainian crisis relates at the same time with the most fundamental challenge in the Orthodox Christian world. Will Orthodoxy continue to be spiritually guided by its source and defender, its traditional and historical center, the Ecumenical Patriarchate of Constantinople? This is an essential question for the character, identity and existence of Orthodoxy. It is also an issue with serious consequences for the whole of Europe, as well as for Africa, the Middle East and the diaspora Orthodox communities all over the world.
The religious space organized around a Kyiv-Moscow axis is the initial creation of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople and of the Byzantine Empire. This process started more than a thousand years ago with the baptism of Vladimir, ruler of the Kyivan Rus, an enormous area linking the Baltic with the Black Sea. During the long period since then, the political map of this region has known successive changes, through which painfully emerged Ukraine and the Ukrainian identity. All along those historical tides, Eastern and Western Christianity crossed, leaving behind a mixed religious environment.
Russia also emerged from this initial creation. In 1589, its Church obtained from the Ecumenical Patriarchate its elevation to the Patriarchal dignity. However, already after the fall of Constantinople to the Ottomans in 1453, the unfounded ideology that Moscow could succeed Constantinople as spiritual leader of the Orthodox world started to make its way. According to its proponents, Moscow would become the “Third Rome,” after the “fallen Second,” Constantinople. We have said it many times in the past and we take the opportunity to repeat it once again: there has never been a “First” and a “Second Rome;” therefore, it can never exist a “Third Rome.” There is only the Elder Rome and the New Rome-Constantinople.
The religious tradition transmitted by Constantinople to Moscow was soon confronted with the Russian political power. Successive Tsars imposed their will on the Church, transforming it into a mere instrument for their strategic objectives. Of course, the Church of Russia did not always or wholly comply. Monasteries have served as refuges for the authentic religious faith. However, numerous are the instances of religion’s instrumentalization in this vast region. Putin’s Russia simply renewed and accentuated this “tradition.”
Of special importance in this respect is Panslavism, the ideology according to which all Slavs should be united under Moscow’s leadership. This 19th-century deeply racist ideology found its religious expression in ethnophyletism, condemned as a heresy by the Great Council of Constantinople in 1872. According to this ethnophyletism, autocephalous (namely self-governed) churches should not be founded on the basis of locality, but of ethnicity. This heresy was used to legitimize the institution of a Bulgarian Exarchate inside the Ottoman Empire, as a first step for the creation of a Bulgarian state. It contributed to the division of the Christians in the Balkans and initiated fratricide conflicts and wars. The present incarnation of ethnophyletism is the fundamentalist ideology of Russkii mir, the “Russian World.” This expression describes a supposed sphere of civilization including Russia, Ukraine, Belarus as well as ethnic Russians all around the world, politically and religiously led and directed by the Moscow center. The “Russian World” is presented as the answer to the “corrupt West.” This ideology is the main instrument for a “spiritual” legitimation of the invasion in Ukraine.
It is a fact that Moscow’s antagonism towards Constantinople subsided during the communist period, as religion was persecuted by the soviet regime. On its part, the Ecumenical Patriarchate protected the Russian emigrés and hosted their religious communities inside its diaspora Metropolises. However, from time to time and especially since the election of Kirill as Patriarch of Moscow in 2009, the antagonism was resumed. In the minds of the Russian political and religious leadership, religion became too important as a political and geostrategic tool to be left in the hands of the Ecumenical Patriarchate. In its effort to obtain a leading role, Moscow used a quantitative argument. Claiming then that the Church of Russia has under its influence the majority of Eastern Orthodox believers, it tried to obtain the primacy within the Orthodox Church. This argument was strongly employed when the Holy and Great Council of the Orthodox Church was convened in Crete in June 2016. The rejection of this argument was the main reason for Moscow’s refusal to participate in this historic conciliar event for Orthodoxy. Recently, the divisive role of Moscow took also the form of uncanonical infiltration in Africa, challenging thus the exclusive jurisdiction of the Orthodox Patriarchate of Alexandria in this continent.
Meanwhile, numerous times the Ecumenical Patriarchate had received clear expressions of the wish of both the clergy and the political leadership in Ukraine for ecclesiastical independence from Moscow. On the 5th of January of 2019, the Tomos granting autocephaly to the Orthodox Church of Ukraine was signed at the Phanar. The departure of the significant Ukrainian Orthodox population from the tutelage of Moscow deprived the Church of Russia of much of the substance of its anti-ecclesiological claim about its attempted leading role in Orthodoxy.
With the end of the Soviet Union and the bankruptcy of the communist ideology, pseudo-religion emerged. The old imperial strategies were then combined with the cynical techniques and mechanisms developed and inherited from the Soviet Union. The Church and the State leadership in Russia cooperated in the crime of aggression, and share the responsibility for the resulting crimes, like the shocking abduction of Ukrainian children. They have provoked enormous suffering not only to the Ukrainian people, but also to the Russians, who count more than a hundred thousand casualties and the responsibility for terrible attrocities.
There is a serious ongoing discussion about the reconstruction of Ukraine, after the end of the War. However, next to the issue of the material reconstruction there is also the question of the “spiritual regeneration” not only in Ukraine, but equally in Russia. What is needed is a return to the springs of Orthodox faith. The Mother Church of Constantinople is ready to assist its children in Ukraine and Russia once again, as it has done it on multiple occasions in the past. The love of a mother is endless; it does not know limits. This is precisely the kind of love that the Ecumenical Patriarchate represents and expresses.
Similarly, our inter-religious dialogue has to focus not only on ways to resist to and neutralize the capacity of the leadership of the Moscow Patriarchate to undermine unity and to theologically legitimize criminal behavior. It is our common Christian duty to use our forces of dialogue to bring back our Russian brothers and sisters to our community of shared values.
Esteemed audience,
The Ukrainian crisis has to be overcome with determination, justice and solidarity. Its outcome will play an important role in other challenges during these hard times. We are particularly grateful to the organizers for giving us the opportunity to present the position of the Ecumenical Patriarchate on this complex and delicate issue of global importance. We wish you all fruitful deliberations and productive outcomes from the discussion during this seminar. May the God of love and peace bless you all in your ministries and personal lives! Thank you for your kind attention.
Photos: Nikos Papachristou / Ecumenical Patriarchate
Άτυπη μετάφραση από google translate
Ομιλία του Παναγιώτατου Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Σεμινάριο «Αντίδραση των Εκκλησιών και των Θρησκευτικών Κοινοτήτων στον πόλεμο και τη σύγκρουση» (Λιθουανία, 22 Μαρτίου 2023)
Εξοχότατε, κα Ingrida Šimonytė, Πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Λιθουανίας,
Εξοχότατε, κυρία Viktorija Čmilytė-Nielsen, Πρόεδρος του Seimas της Δημοκρατίας της Λιθουανίας,
Αξιότιμε κύριε Αντιπρόεδρε της Ομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμπρόεδρε της Ομάδας Εργασίας του ΕΛΚ για τις Διαπολιτισμικές Σχέσεις και τον Διαθρησκειακό Διάλογο,
Εξοχότατε Αρχιεπίσκοπος Gintaras Grušas, Πρόεδρος του Συμβουλίου των Επισκοπικών Διασκέψεων της Ευρώπης (CCEE),
Αξιότιμος Δρ. Jørgen Skov Sørensen, Γενικός Γραμματέας της Διάσκεψης των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC),
Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,
Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Με μεγάλη μας χαρά συμμετέχουμε σε αυτό το ειδικό σεμινάριο για την «Αντίδραση των Εκκλησιών και των θρησκευτικών κοινοτήτων στον πόλεμο και τη σύγκρουση», που διοργανώθηκε από την Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον διαπολιτισμικό και διαθρησκευτικό διάλογο στο πλαίσιο της πρώτης επίσκεψής μας στη Λιθουανία. Στο σημείο αυτό, επιτρέψτε μας να τονίσουμε τον κρίσιμο ρόλο που έπαιξε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη συγκρότηση της συγκεκριμένης Ομάδας Εργασίας του ΕΛΚ το 1995, κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του Γραφείου της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχουμε μεγάλη πατρική υπερηφάνεια που βλέπουμε τον σπόρο να έχει σπαρθεί πριν από σχεδόν τριάντα χρόνια να έχει μεγαλώσει σε ένα καρποφόρο δέντρο με βαθιές και ακλόνητες ρίζες. Είστε άξιοι των ειλικρινών μας συγχαρητηρίων!
Και τώρα στραφούμε στο θέμα της ομιλίας μας. Όπως όλοι γνωρίζετε, από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, τα σύνορα έχουν πέσει, τα εμπόδια έχουν καταργηθεί, η κυκλοφορία αγαθών, ανθρώπων και κεφαλαίων έχει επιταχυνθεί. Όλα αυτά είναι πτυχές του φαινομένου της Παγκοσμιοποίησης, της κίνησης προς έναν ενιαίο κόσμο.
Ωστόσο, αυτή η ενοποίηση ήταν μέχρι στιγμής αυστηρά υλική, όπου κυριαρχούσαν οικονομικά κριτήρια και τεχνολογικοί παράγοντες. Ταυτόχρονα, τα παγκόσμια προβλήματα έχουν εμφανιστεί ή οξύνονται. Η κλιματική κρίση, η οικονομική κρίση, η υγειονομική κρίση της πανδημίας, η ενεργειακή κρίση ήταν όλες παγκόσμιες προκλήσεις που ζητούσαν παγκόσμια δράση. Ωστόσο, αντί να προχωρήσει, η αναγκαία για παγκόσμια δράση πολιτική ενοποίηση του Κόσμου παραμένει λίγο-πολύ στάσιμη. Μάλιστα υποχώρησε πρόσφατα, λόγω της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία. Τέλος, έγινε περισσότερο από σαφές ότι πέρα από την πολιτική και οικονομική ενοποίηση, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για μια πνευματική. Ωστόσο, και σε αυτόν τον τομέα, αντί για πρόοδο, δυστυχώς, έχουμε βιώσει συνεχή οπισθοδρόμηση.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ψευδαίσθηση ότι η οικονομική παγκοσμιοποίηση θα επιφέρει πολιτιστική και πνευματική σύγκλιση και τελικά θα οδηγούσε στην παγκόσμια ειρήνη, διαδόθηκε ευρέως. Αυτή η ιδέα εκφράστηκε στα περίφημα κείμενα του Φράνσις Φουκουγιάμα για το «Τέλος της Ιστορίας». Γνωρίζουμε σταδιακά το αντίθετο, υπερβαίνοντας ακόμη και τη θεωρία του Samuel Huntington για τη «σύγκρουση των πολιτισμών». Πράγματι, μετά από περισσότερες από τρεις δεκαετίες παγκοσμιοποίησης, η πνευματική απόσταση μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων που κατοικούν στον κόσμο μας έχει αυξηθεί. Αυτή η μορφή απόκλισης οδηγεί σε πολυπολικότητα και κατακερματισμό.
Μπορεί η οικονομική ενοποίηση να αντισταθεί σε αυτές τις τάσεις; Παρά τα περίτεχνα οικονομικά και τεχνολογικά δίκτυα που δεσμεύουν τον κόσμο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει την εμφάνιση φαινομένων απο-παγκοσμιοποίησης και την άνοδο του προστατευτισμού. Έτσι, σε αντίθεση με τις κυρίαρχες ιδέες των προηγούμενων δεκαετιών, ο πνευματικός παράγοντας καθορίζει τον πολιτικό και τον οικονομικό τομέα. Τα λάθη στον πνευματικό και πνευματικό τομέα δεν είναι ανώδυνα. Μπορούν να οδηγήσουν σε καταστροφές, όπως αποδεικνύει η ουκρανική τραγωδία. Η θρησκεία όχι μόνο δεν είναι περιθωριακή, αλλά είναι καθοριστικός παράγοντας. Αυτό το σημαντικό ζήτημα δεν είναι πλήρως κατανοητό από τους πολιτικούς ηγέτες, παρά τη σειρά κρίσεων στη Δυτική Ασία και τη Μέση Ανατολή από το 1979, στις περισσότερες από τις οποίες ο θρησκευτικός παράγοντας χρησιμοποιήθηκε για πολιτικές και γεωπολιτικές ατζέντες. επίσης, παρά τις τρομοκρατικές επιθέσεις, στο όνομα της ψευδούς θρησκείας, στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Η προώθηση του διαθρησκευτικού και διαπολιτισμικού διαλόγου είναι απαραίτητη. Μπορεί να βοηθήσει στην ανταλλαγή αντιλήψεων και εμπειριών και να συμβάλει στην κοινή αναζήτηση ιδεών και λύσεων, προκειμένου να προωθηθεί η ειρήνη και η κατανόηση. Είναι λοιπόν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συμμετέχουμε στη σημερινή συνάντηση.
Υπάρχουν λίγα μέρη στον κόσμο όπου αυτές οι ιδέες έχουν μεγαλύτερη απήχηση από εδώ, στο Βίλνιους, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από την πρώτη γραμμή όπου μαίνεται ο πόλεμος. Καθώς ο κόσμος βρίσκεται σε μια διαδικασία κατακερματισμού, οι περιοχές μεταξύ δύο αναδυόμενων μπλοκ δέχονται ισχυρές πιέσεις. Ο ισθμός μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Βαλτικής Θάλασσας είναι ένας από αυτούς, με την Ουκρανία να είναι το κεντρικό συστατικό της και η Λιθουανία μέρος της. Αν και η Λιθουανία προστατεύεται από το 2014 με την ένταξη στο ΝΑΤΟ, το υπάρχον άγχος και φόβος δεν είναι αβάσιμοι. Η τραγική ιστορία της Λιθουανίας έχει προσφέρει στους πολίτες της μια βαθιά και σπάνια γεωπολιτική ευαισθησία και σοφία.
Η παρούσα ουκρανική κρίση, λόγω της απρόκλητης ρωσικής επιθετικότητας, είναι το επίκεντρο ενός γεωπολιτικού σεισμού. Η Ευρώπη ξυπνά από μια βαθιά ψευδαίσθηση, σύμφωνα με την οποία ο πόλεμος στην ήπειρό της ανήκει στο παρελθόν. Απροετοίμαστη υλικά και πνευματικά, η Ευρώπη, ωστόσο, προσαρμόστηκε γρήγορα σε αυτή την απροσδόκητη κατάσταση, βοηθούμενη πνευματικά από τα νέα μέλη της, όπως η Λιθουανία. Η έκβαση αυτού του πολέμου θα εξαρτήσει αναμφίβολα τη μελλοντική εξέλιξη τόσο της Ευρώπης όσο και του κόσμου.
Η ουκρανική κρίση σχετίζεται ταυτόχρονα με την πιο θεμελιώδη πρόκληση στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο. Η Ορθοδοξία θα συνεχίσει να καθοδηγείται πνευματικά από την πηγή και υπερασπιστή της, το παραδοσιακό και ιστορικό της κέντρο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως; Αυτό είναι ένα ουσιαστικό ερώτημα για τον χαρακτήρα, την ταυτότητα και την ύπαρξη της Ορθοδοξίας. Είναι επίσης ένα ζήτημα με σοβαρές συνέπειες για ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς και για την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τις Ορθόδοξες κοινότητες της διασποράς σε όλο τον κόσμο.
Ο θρησκευτικός χώρος που οργανώνεται γύρω από έναν άξονα Κιέβου-Μόσχας είναι η αρχική δημιουργία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αυτή η διαδικασία ξεκίνησε πριν από περισσότερα από χίλια χρόνια με τη βάπτιση του Βλαντιμίρ, ηγεμόνα της Ρωσίας του Κιέβου, μιας τεράστιας περιοχής που συνδέει τη Βαλτική με τη Μαύρη Θάλασσα. Στη μακρά περίοδο από τότε, ο πολιτικός χάρτης αυτής της περιοχής γνώρισε αλλεπάλληλες αλλαγές, μέσα από τις οποίες αναδύθηκε οδυνηρά η Ουκρανία και η ουκρανική ταυτότητα. Σε όλη αυτή την ιστορική παλίρροια, ο Ανατολικός και ο Δυτικός Χριστιανισμός διασταυρώθηκε, αφήνοντας πίσω του ένα μικτό θρησκευτικό περιβάλλον.
Από αυτή την αρχική δημιουργία προέκυψε και η Ρωσία. Το 1589 η Εκκλησία της απέκτησε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την ανύψωσή της στην Πατριαρχική αξιοπρέπεια. Ωστόσο, ήδη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, η αβάσιμη ιδεολογία ότι η Μόσχα θα μπορούσε να διαδεχθεί την Κωνσταντινούπολη ως πνευματικός ηγέτης του ορθόδοξου κόσμου άρχισε να κάνει τον δρόμο της. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, η Μόσχα θα γινόταν η «Τρίτη Ρώμη», μετά την «πεσμένη Δεύτερη», την Κωνσταντινούπολη. Το έχουμε πει πολλές φορές στο παρελθόν και εκμεταλλευόμαστε την ευκαιρία για να το επαναλάβουμε για άλλη μια φορά: δεν υπήρξε ποτέ «Πρώτη» και «Δεύτερη Ρώμη». Επομένως, δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει μια «Τρίτη Ρώμη». Υπάρχει μόνο η Πρεσβυτέρα και η Νέα Ρώμη-Κωνσταντινούπολη.
Η θρησκευτική παράδοση που μετέδωσε η Κωνσταντινούπολη στη Μόσχα βρέθηκε σύντομα αντιμέτωπη με τη ρωσική πολιτική δύναμη. Οι διαδοχικοί Τσάροι επέβαλαν τη θέλησή τους στην Εκκλησία, μετατρέποντάς την σε απλό όργανο για τους στρατηγικούς τους στόχους. Φυσικά, η Εκκλησία της Ρωσίας δεν συμμορφωνόταν πάντα ή πλήρως. Τα μοναστήρια έχουν χρησιμεύσει ως καταφύγια για την αυθεντική θρησκευτική πίστη. Ωστόσο, πολλές είναι οι περιπτώσεις εργαλειοποίησης της θρησκείας σε αυτή την τεράστια περιοχή. Η Ρωσία του Πούτιν απλώς ανανέωσε και τόνισε αυτή την «παράδοση».
Ιδιαίτερη σημασία από αυτή την άποψη έχει ο πανσλαβισμός, η ιδεολογία σύμφωνα με την οποία όλοι οι Σλάβοι πρέπει να ενωθούν υπό την ηγεσία της Μόσχας. Αυτή η βαθιά ρατσιστική ιδεολογία του 19ου αιώνα βρήκε τη θρησκευτική της έκφραση στον εθνοφυλετισμό, που καταδικάστηκε ως αίρεση από τη Μεγάλη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 1872. Σύμφωνα με αυτόν τον εθνοφυλετισμό, οι αυτοκέφαλες (δηλαδή αυτοδιοικούμενες) εκκλησίες δεν πρέπει να ιδρύονται με βάση την εντοπιότητα. αλλά εθνότητας. Αυτή η αίρεση χρησιμοποιήθηκε για να νομιμοποιηθεί ο θεσμός της Βουλγαρικής Εξαρχίας εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ως πρώτο βήμα για τη δημιουργία βουλγαρικού κράτους. Συνέβαλε στον διχασμό των χριστιανών στα Βαλκάνια και ξεκίνησε αδελφοκτονίες και πολέμους. Η σημερινή ενσάρκωση του εθνοφυλετισμού είναι η φονταμενταλιστική ιδεολογία του Russkii mir, του «Ρωσικού Κόσμου». Αυτή η έκφραση περιγράφει μια υποτιθέμενη σφαίρα πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας καθώς και των Ρώσων σε όλο τον κόσμο, πολιτικά και θρησκευτικά υπό την ηγεσία και διεύθυνση του κέντρου της Μόσχας. Ο «Ρωσικός Κόσμος» παρουσιάζεται ως η απάντηση στη «διεφθαρμένη Δύση». Αυτή η ιδεολογία είναι το κύριο όργανο για μια «πνευματική» νομιμοποίηση της εισβολής στην Ουκρανία.
Είναι γεγονός ότι ο ανταγωνισμός της Μόσχας προς την Κωνσταντινούπολη υποχώρησε κατά την κομμουνιστική περίοδο, καθώς η θρησκεία διώκονταν από το σοβιετικό καθεστώς. Από την πλευρά του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο προστάτευσε τους Ρώσους μετανάστες και φιλοξένησε τις θρησκευτικές τους κοινότητες στις Μητροπόλεις του της διασποράς. Ωστόσο, κατά καιρούς και ειδικά μετά την εκλογή του Κυρίλλου ως Πατριάρχη Μόσχας το 2009, ο ανταγωνισμός ξαναρχόταν. Στο μυαλό της ρωσικής πολιτικής και θρησκευτικής ηγεσίας, η θρησκεία έγινε πολύ σημαντική ως πολιτικό και γεωστρατηγικό εργαλείο για να αφεθεί στα χέρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στην προσπάθειά της να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο, η Μόσχα χρησιμοποίησε ένα ποσοτικό επιχείρημα. Ισχυρίζοντας τότε ότι η Εκκλησία της Ρωσίας έχει υπό την επιρροή της την πλειοψηφία των ανατολικών ορθοδόξων πιστών, προσπάθησε να αποκτήσει την πρωτοκαθεδρία εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτό το επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε έντονα όταν συγκλήθηκε στην Κρήτη η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας τον Ιούνιο του 2016. Η απόρριψη αυτού του επιχειρήματος ήταν ο κύριος λόγος για την άρνηση της Μόσχας να συμμετάσχει σε αυτό το ιστορικό συνοδικό γεγονός για την Ορθοδοξία. Πρόσφατα, ο διχαστικός ρόλος της Μόσχας πήρε επίσης τη μορφή αντικανονικής διείσδυσης στην Αφρική, αμφισβητώντας έτσι την αποκλειστική δικαιοδοσία του Ορθόδοξου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας σε αυτήν την ήπειρο.
Εν τω μεταξύ, πολλές φορές το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε λάβει σαφείς εκφράσεις της επιθυμίας τόσο του κλήρου όσο και της πολιτικής ηγεσίας στην Ουκρανία για εκκλησιαστική ανεξαρτησία από τη Μόσχα. Στις 5 Ιανουαρίου 2019, υπεγράφη στο Phanar ο Τόμος που παραχωρεί αυτοκεφαλία στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Η αποχώρηση του σημαντικού Ουκρανικού Ορθόδοξου πληθυσμού από την κηδεμονία της Μόσχας στέρησε από την Εκκλησία της Ρωσίας μεγάλο μέρος της ουσίας του αντιεκκλησιολογικού ισχυρισμού της σχετικά με τον επιχειρούμενο ηγετικό ρόλο της στην Ορθοδοξία.
Με το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης και τη χρεοκοπία της κομμουνιστικής ιδεολογίας, εμφανίστηκε η ψευδοθρησκεία. Οι παλιές αυτοκρατορικές στρατηγικές στη συνέχεια συνδυάστηκαν με τις κυνικές τεχνικές και μηχανισμούς που αναπτύχθηκαν και κληρονόμησαν από τη Σοβιετική Ένωση. Η Εκκλησία και η κρατική ηγεσία στη Ρωσία συνεργάστηκαν στο έγκλημα της επίθεσης και μοιράζονται την ευθύνη για τα εγκλήματα που προέκυψαν, όπως η συγκλονιστική απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία. Προκάλεσαν τεράστια δεινά όχι μόνο στον ουκρανικό λαό, αλλά και στους Ρώσους, που μετρούν πάνω από εκατό χιλιάδες θύματα και την ευθύνη για τρομερές φρικαλεότητες.
Υπάρχει μια σοβαρή συζήτηση σε εξέλιξη για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, μετά το τέλος του Πολέμου. Ωστόσο, δίπλα στο θέμα της υλικής ανακατασκευής υπάρχει και το ζήτημα της «πνευματικής αναγέννησης» όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά εξίσου και στη Ρωσία. Αυτό που χρειάζεται είναι επιστροφή στις πηγές της Ορθόδοξης πίστης. Η Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης είναι έτοιμη να βοηθήσει τα παιδιά της στην Ουκρανία και τη Ρωσία για άλλη μια φορά, όπως το έχει κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Η αγάπη μιας μητέρας είναι ατελείωτη. δεν γνωρίζει όρια. Αυτό ακριβώς είναι το είδος της αγάπης που εκπροσωπεί και εκφράζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Ομοίως, ο διαθρησκευτικός μας διάλογος πρέπει να επικεντρωθεί όχι μόνο σε τρόπους αντίστασης και εξουδετέρωσης της ικανότητας της ηγεσίας του Πατριαρχείου Μόσχας να υπονομεύει την ενότητα και να νομιμοποιεί θεολογικά την εγκληματική συμπεριφορά. Είναι κοινό χριστιανικό μας καθήκον να χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις του διαλόγου μας για να επαναφέρουμε τους Ρώσους αδελφούς και αδελφές μας στην κοινότητά μας των κοινών αξιών.
Αξιότιμο κοινό,
Η ουκρανική κρίση πρέπει να ξεπεραστεί με αποφασιστικότητα, δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Το αποτέλεσμά του θα παίξει σημαντικό ρόλο σε άλλες προκλήσεις σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους διοργανωτές που μας έδωσαν την ευκαιρία να παρουσιάσουμε τη θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου για αυτό το περίπλοκο και λεπτό ζήτημα παγκόσμιας σημασίας. Σας ευχόμαστε σε όλους γόνιμες συζητήσεις και παραγωγικά αποτελέσματα από τη συζήτηση κατά τη διάρκεια αυτού του σεμιναρίου. Είθε ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης να σας ευλογεί όλους στις διακονίες και στην προσωπική σας ζωή! Σας ευχαριστώ για την ευγενική προσοχή σας.
Κάνε το σχόλιο σου