Η Παναγία έχει κεντρική θέση στη θεία λατρεία της Εκκλησίας μας. Το Εκκλησιαστικό έτος πλαισιώνεται με θεομητορικές εορτές, οι οποίες συνδέονται και εξαρτιούνται από τον κύκλο των δεσποτικών εορτών. Το Εκκλησιαστικό έτος αρχίζει με το Γενέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου, ενώ τελειώνει με την κατάθεση της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου.
Κατά τη σημερινή Κυριακή εορτάζουμε την Γέννηση της Αειπαρθένου και Θεοτόκου Μαρίας. Το γεγονός της Γέννησης της Θεοτόκου είναι η κορύφωση, η ολοκλήρωση της Παλαιοδιαθηκικής παιδαγωγικής προετοιμασίας της ανθρωπότητας για την υποδοχή του Σαρκωθέντος Σωτήρος Υιού και Λόγου του Θεού. Η Θεοτόκος είναι το μεταίχμιο Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Στην Παλαιά Διαθήκη αποτελούσε το κήρυγμα των Προφητών, την προσδοκία των δικαίων, ενώ στην Καινή Διαθήκη γίνεται το καύχημα του ανθρωπίνου γένους.
Κατά τη σημερινή ημέρα ευεργετείται όλη η κτίση από τη Γέννηση της Παναγίας μας. Η Θεοτόκος δεν είναι απλά η καλύτερη γυναίκα στη γη, αλλά ήταν αυτή η μοναδική που θα μπορούσε να κατεβάσει τον ουρανό στη γη, να κάνει τον Θεό άνθρωπο. Ο «αχώρητος παντί» (Κάθισμα Όρθρου Χριστουγέννων) θα χωρέσει στην παρθενική μήτρα της Θεοτόκου.
Κατά τη σημερινή ημέρα λύνεται η στειρότητα της Άννας. Παρόμοιο θαύμα έκανε ο Θεός πολλές φορές στην Παλαιά Διαθήκη, στην Σάρρα τη σύζυγο του Πατριάρχη Αβραάμ, στην Ρεβέκκα τη σύζυγο του Ισαάκ, στην Άννα τη μητέρα του Προφήτη Σαμουήλ, στην Ελισάβετ τη μητέρα του Προφήτη Ιωάννη του Προδρόμου. Μπορεί τα παιδιά που προαναφέραμε να γεννήθηκαν θαυματουργικά και να ήταν ενάρετα και άγια, αλλά μόνον η Μαρία, το παιδί του Ιωακείμ και της Άννας, ήταν η «κεχαριτωμένη» (ΛΟΥΚΑ 1, 28) και κατέστη η Μητέρα του Θεού.
Πληροφορίες για την Γέννηση της Θεοτόκου έχουμε μόνον από το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, ένα απόκρυφο ιερό κείμενο, εκτός του Κανόνα των βιβλίων της Αγίας Γραφής. Αυτές οι πληροφορίες πέρασαν στον Εκκλησιαστικό κύκλο και έγιναν αποδεκτές από το πλήρωμα των πιστών δια της θείας λατρείας. Σύμφωνα με τη διήγηση αυτή ο ευσεβής και πλούσιος Ιωακείμ και η σύζυγός του Άννα, θλίβονταν γιατί δεν είχαν αποκτήσει παιδί. Αιτία ήταν η στειρότητα της Άννας. Όταν μάλιστα απαγορεύθηκε στον Ιωακείμ να προσφέρει πρώτος θυσίες σε κάποια εορτή, αναχώρησε για την έρημο, όπου για σαράντα ημέρες νήστευε και προσευχόταν στον Θεό ζητώντας να αποκτήσει ένα παιδί. Η Άννα παρέμεινε στο σπίτι της και παρά τις ταπεινώσεις που δεχόταν ακόμη και από την υπηρέτριά της για τη στειρότητά της, προσευχόταν συνεχώς στον Κύριο, προκειμένου να εισακουσθεί το αίτημά της για απόκτηση ενός παιδιού.
Μερικές ημέρες αργότερα εμφανίσθηκε μπροστά στην Άννα, άγγελος Κυρίου, που της υποσχέθηκε ότι σύντομα θα πραγματοποιηθεί η επιθυμία της. Κι εκείνη, περιχαρής, υποσχέθηκε ότι το αναμενόμενο παιδί θα το αφιέρωνε στον Θεό. Ένας άλλος άγγελος, στο μεταξύ, είχε εμφανισθεί στον Ιωακείμ στην έρημο υποσχόμενος τα ίδια. Τότε ο Ιωακείμ, γεμάτος χαρά, επέστρεψε στο σπίτι του. Πραγματικά εννέα μήνες αργότερα η Άννα έφερε στη ζωή μία κόρη, την οποία ονόμασε Μαριάμ και την ανέθρεψε με μεγάλη προσοχή, ενώ αργότερα πραγματοποίησε την υπόσχεσή της, την αφιέρωσε στον Θεό. Οι διηγήσεις αυτές, που ήταν γνωστές από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια, άρχισαν να ενσωματώνονται στη λατρεία της Εκκλησίας με τη μορφή των θεομητορικών εορτών. Η ενσωμάτωση αυτή άρχισε μετά την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο του έτους 431 μ.Χ., η οποία καταδίκασε την αίρεση του Νεστοριανισμού που απέρριπτε τη συμμετοχή της Θεοτόκου στο σωτηριώδες έργο του Χριστού.
Η εορτή της Γέννησης της Θεοτόκου καθιερώθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 5ου αιώνα ή στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ. στα Ιεροσόλυμα και από εκεί διαδόθηκε σε όλη την Χριστιανική Ανατολή. Η εισαγωγή της στην Ρώμη έγινε στα τέλη του 7ου αιώνα μ.Χ. από Έλληνες μοναχούς που κατέφυγαν στην Ιταλία μετά τους διωγμούς των Αράβων. Πρώτος ο πάπας Σέργιος ο Α΄ (687-701) την καθιέρωσε ως επίσημη εορτή και την περιέλαβε μαζί με άλλες θεομητορικές εορτές στο εορτολόγιο της Δυτικής Εκκλησίας. Τον 11ο αιώνα μ.Χ. η εορτή της Γέννησης της Θεοτόκου είχε επικρατήσει σε ολόκληρη την Χριστιανοσύνη. Η εορτή κατέχει σημαντική θέση στην Υμνογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εξέχοντες Υμνογράφοι (Ρωμανός ο Μελωδός, Ιωσήφ ο Υμνογράφος, Γερμανός Α΄ Κωνσταντινούπολης, Σέργιος και Στέφανος Αγιοπολίτες) έχουν γράψει ιδιόμελα, κανόνες και κοντάκια, που ψάλλονται κατά την ημέρα της εορτής.
Με την Θεοτόκο ο κτίστης μεταστοιχείωσε προς το καλύτερο όλη την κτίση, στο πρόσωπο όλης της ανθρωπότητας. Η Θεοτόκος κατέχει κεντρική θέση στην οικονομία της σωτηρίας. «Η Oρθόδοξη Εκκλησία ποτέ δε λατρεύει το Χριστό χωρίς να επικαλεστεί ταυτόχρονα και την Παναγία μητέρα Του, τη Θεοτόκο και Αειπάρθενο Μαρία», σύμφωνα με τον π. Μιχαήλ Καρδαμάκη. (Ορθόδοξη Πνευματικότητα, σελίδα 207). Η Θεοτόκος βρίσκεται στην καρδιά της Ορθόδοξης λατρείας γιατί ακριβώς είναι Θεοτόκος, Μητέρα του Θεού, Μητέρα που γέννησε τον Θεάνθρωπο. Η σημερινή εορτή, όπως και όλες οι θεομητορικές εορτές, φέρνουν στην μνήμη μας την Παναγία, η οποία είναι η μητέρα όλων μας που μεσιτεύει προς τον Υιό και Θεό της για τη σωτηρία όλων μας. Ας την επικαλούμαστε λοιπόν στην καθημερινή μας ζωή, προκειμένου να αντιμετωπίζουμε τα διάφορα προβλήματά μας.
Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Γιαννακόπουλος
Εφημέριος Ιερού Ναού Αγίου Αλεξίου Αιγίου
orthodoxia.online
